انبه؛ مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها

انبه رسيده از نظر طب قديم ايران گرم و خشك و نارس آن سرد و خشك است. انبه نارس توليد كننده بلغم و سودا در بدن مي باشد. انبه میوه خوش طعم و شیرینی است که محل رشد آن مناطق گمسیر است. میزان بالای ویتامین C و A در انبه به اضافه انواع مختلف کاروتنوئیدها سیستم ایمنی بدن شما را سالم و قوی نگه خواهد داشت.

مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها در ۱۰۰ گرم انبه:
انرژی ۶۰ کیلوکالری
کربوهیدرات‌ها ۱۵ گرم
قندها ۱۳/۷ گرم
فیبر ۱/۶ گرم
چربی ۰/۳۸ گرم
پروتئین ۰/۸۲ گرم
ویتامین آ معادل ۵۴ میکرو گرم
بتاکاروتن ۶۴۰ میکروگرم
لوتئین و زآکسانتین ۲۳ میکرو گرم
ویتامین ب۱ (تیامین) ۰/۰۲۸ میلی‌گرم
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰/۰۳۸ میلی گرم
ویتامین ب۳ (نیاسین) ۰/۶۶۹ میلی گرم
ویتامین ب۵ (پانتوتنیک اسید) ۰/۱۹۷ میلی گرم
ویتامین ب۶ ۰/۱۱۹ میلی گرم
ویتامین ب۹ (اسید فولیک) ۴۳ میکروگرم
ویتامین ث ۳۶/۴ میلی‌گرم
ویتامین ای ۰/۹ میلی‌گرم
ویتامین کا ۴/۲ میکرو گرم
کلسیم ۱۱ میلی‌گرم
آهن ۰/۱۶ میلی گرم
منیزیم ۱۰ میلی‌گرم
منگنز ۰/۰۶۳ میلی گرم
فسفر ۱۴ میلی‌گرم
پتاسیم ۱۶۸ میلی گرم
سدیم ۱ میلی‌گرم
روی ۰/۰۹ میلی گرم

خواص و فواید انبه

انبه میوه‌ای سرشار از فیبر، ویتامین ث، ویتامین آ و آنتی‌اکسیدان است. این میوه موجب تقویت دستگاه گوارش و کلیه نیز می‌شود، و به علت آهن فراوانی که دارد از کم خونی جلوگیری می‌کند.

کاهش فشار خون
این میوه از منابع بسیار خوب پتاسیم به حساب می‌آید به طوری که مصرف آن به افراد مبتلا به فشار خون توصیه می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند، دریافت روزانه ۲۳۰۰ تا ۳۱۰۰ میلی گرم از این ماده مغذی در یک روز توانسته است فشار خون افراد را به میزان ۲۵ درصد کاهش دهد و مرگ و میر ناشی از فشار خون بالا را کنترل کند.

چاق کننده و افزایش دهنده قند خون
انبه شاخص گلایسمی بالایی دارد یعنی وقتی مصرف می‌شود قند خون به یکباره افزایش پیدا می‌کند و موجب ترشح هورمون انسولین می‌شود. با ترشح این هورمون قند به داخل سلول‌ها روان شده و دوباره افت پیدا می‌کند به این دلیل فرد دوباره احساس گرسنگی می‌کند و همین موضوع موجب زود به زود گرسنه شدن فرد و پرخوری او می‌شود.

انبه و دیابت
انبه به تنظیم سطح انسولین در خون کمک می‌کند ولی در عین حال شاخص گلیسمی بالایی دارد و بعد از مصرف، به یکباره قند خون افزایش پیدا می کند و موجب ترشح هورمون انسولین می شود.
مصرف برگ های انبه با بیماری دیابت مقابله می کند. قبل از خواب ۱۰تا ۱۵ برگ درخت انبه را در آب دم کنید و روز بعد ناشتا یک لیوان از آن را بنوشید. این کار به طور منظم، صبح به صبح تکرار شود.
با این وجود افراد دیابتی باید این میوه را با احتیاط مصرف کنند زیرا نیاز به انسولین با خوردن این میوه افزایش پیدا می‌کند!
کسانی که به دیابت حاملگی مبتلا هستند، نباید از انبه استفاده کنند. این میوه در هر ۱۰۰ گرم از خود دارای ۶۰ کالری انرژی است و باید این میزان کالری را در برنامه غذایی روزانه محاسبه کرد.

مبارزه با کم خونی
کسانی که مشکل کم‌خونی دارند باید علاوه بر مواد غذایی آهن‌دار، از غذاهایی استفاده کنند که جذب آهن را بالا می‌برند. دریافت ویتامین ث و بتاکاروتن موجود در انبه همزمان با آهن، جذب روده‌ای این ماده معدنی را افزایش می‌دهد. بتاکاروتن در روده با آهن ترکیب شده و از پیوند آن با ترکیباتی مثل فیتات‌ها که مانع جذب آهن می‌شوند، جلوگیری کرده و به این ترتیب کم خونی برطرف می‌شود.
انبه در مقابله با بیماری اسکوربوت (نوعی بیماری خونی ناشی از کمبود ویتامینC) موثر است.
افرادی که از کم خونی رنج می برند، انبه را همراه با شام مصرف کنند. انبه سرشار از آهن و کلسیم است.

پیشگیری از سرطان رحم
مصرف مرتب انبه از بروز سرطان رحم پیشگیری می‌کند زیرا انبه دارای ترکیبی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی است که به آن بتاکریپتوگزانتین می‌گویند.
در مطالعه‌ای که بیش از ۱۵هزار زن در آن شرکت داشته اند و به مدت ۱۵ سال به طول انجامیده است دیده شده با مصرف مرتب این میوه، سطح این ترکیب در خون آنها بالارفته و به میزان قابل ملاحظه ای احتمال ابتلا به این بیماری در آنها کاهش یافته است. حتی دیده شده است وجود این ترکیب در بدن افراد از عود مجدد سرطان در افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا شده‌اند کمک فراوانی می‌کند.

افزایش سیستم ایمنی بدن
انبه به دلیل ویتامین C و بتاکاروتن بالایی که دارد سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. به این دلیل مصرف مرتب انبه در برنامه غذایی از بروز عفونت‌های ویروسی و رشد تومورهای بدخیم در بدن جلوگیری می‌کند.
به‌علاوه تحقیقات نشان داده‌اند، دریافت مقادیر بالای بتاکاروتن موجب فعالیت هرچه بیشتر سلول‌های سیستم ایمنی می‌شود به این دلیل متخصصان تغذیه انبه را به گروه‌های سنی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر مانند سالمندان، بچه‌ها و زنان باردار توصیه می‌کنند.

کمک به هضم غذا و تقویت روده و معده
انبه دارای مواد مغذی و تقویت کننده روده است که هضم آن، بسیار آسان است. مصرف انبه در افراد دارای سوء هاضمه به علت مقادیر زیاد ویتامین C و آهن بسیار توصیه می شود. پوست آن دارای ۱۵ تا ۱۸ درصد تانن است و یک قاشق چایخوری پوست کوبیده آن به میزان دو مرتبه در روز برای اسهال مفید است. فیبر موجود در آن از یبوست پیشگیری می کند.
این میوه به دلیل ترکیبات اسیدی که دارد می‌تواند به هضم پروتیین‌ها کمک کند. به این دلیل در وعده‌های غذایی سنگین اگر مقدار کمی ‌از این میوه به مصرف برسد به هضم غذا در سیستم گوارشی کمک می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود انبه را با معده خالی میل نکنید بلکه آن‌را بعد از صرف غذا و یا ترشی آن را به همراه غذا به مصرف برسانید.

زیبایی پوست و مو
انبه پوست صورت را روشن، نرم و شاداب می سازد و منافذ پوست صورت را که باعث بروز آکنه می شود پاک سازی می کند. کافی است برش های نازک این میوه را به مدت ۱۵دقیقه روی پوست بگذارید و سپس با آب ولرم بشویید.
صمغ درخت انبه را با روغن و آبليمو مخلوط كنيد براي ناراحتي هاي پوست مفيد است.
مصرف انبه، در ساخته شدن رنگدانه مو و پوست بسیار مؤثر است. براي برطرف كردن ريزش مو، آب برگهاي درخت انبه را روي سر بماليد.

آرامش اعصاب و تقویت حافظه
انبه به علت داشتن منیزیم و پتاسیم برای کاهش فشار عصبی و داشتن آرامش روحی مؤثر است زیرا اسید آمینه و تریپتوفان دارد و پیش ساز در تولید سروتونین یا هورمون شادی است.
این میوه حاوی اسید گلوتامین است که برای تقویت حافظه و فعال نگه داشتن سلول ها موثر است؛ بنابراین مصرف آن به دانش آموزان توصیه می شود.

حفظ سلامت چشم‌ ها
۱۰۰ گرم انبه ۱۵ درصد نیاز روزانه‌ بدن به ویتامین A را تامین می‌کند که برای تضمین سلامت چشم‌ها و تقویت قوه‌ی بینایی لازم است. افرادی که می‌توانند روزانه از این میوه مصرف کنند کمتر در معرض مشکلات بینایی مانند کاهش دید شبانه، خشکی چشم، سوزش چشم و غیره قرار می‌گیرند.

دیگر فواید انبه
شربت انبه یا ازگیل ژاپنی در طب چینی برای درمان گلودرد و رفع سرفه استفاده می‌شود. از ترکیب برگ انبه و چند ماده دیگر برای ساخت اکسپکتورانت (داروی خلط آور) و مسکن برای درد سینه استفاده می‌گردد.
برای تقويت دندان و لثه دم كرده برگ درخت انبه را مضمضه كنيد. میوه انبه بوی خوشی مثل عنبر دارد و دهان را خوشبو می کند.
میزان بالای فیبر قابل حل، پکتین و ویتامین C در آن کاهش دهنده کلسترول مضر است.
خطر ایجاد سنگ کلیه را کاهش می دهد.
برای بهبود عملکرد سیستم تنفسی مفید است و ناراحتی های تنفسی را برطرف می کند. خاصیت ضدالتهابی آن علایم آسم را از بین می برد.
انبه درمان گرمازدگی و خستگی بر اثر گرما در فصل تابستان است و به هنگام بالا رفتن دمای بدن، تب را کاهش می دهد.
انبه کمک می کند تا سیستم هورمونی بدن فعال تر عمل کند.

خواص مغز هسته انبه

انبه داراي هسته بزرگي است كه در وسط آن مغز آن قرار درد كه بجاي مغز بادام مي توان از آن در شيريني جات استفاده كرد.
مغز هسته انبه از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است.
خوردن مغز هسته اسهال را برطرف مي كند.
براي معالجه سرماخوردگي مصرف مي شود.
سرفه هاي سخت را درمان مي كند.
درمان كننده بواسير خوني است.
خانم هاییكه دچار خونريزي از رحم مي باشند و يا بين دو عادت ماهيانه خونريزي دارند براي رفع آن بايد از مغز انبه استفاده كنند.
مغز هسته انبه كرم كش و ضد اسهال است.
براي تسكين آسم و تنگي نفس مفيد است.
ضد استفراغ است.
انبه تقويت كننده قواي جنسي است.

خواص گل، صمغ و برگ انبه

گل انبه سرد و خشك است و اسهال را رفع مي كند.
اگر شكوفه درخت انبه را خشك كرده و هر روز حدود ۳ گرم آنرا با ۱۰ گرم شكر بخورند سرعت انزال را معالجه مي كند.
صمغ درخت انبه را با روغن و آبليمو مخلوط كنيد براي ناراحتي هاي پوست مفيد است.
براي برطرف كردن ريزش مو، آب برگهاي درخت انبه را روي سر بماليد.
براي تقويت دندان و لثه دم كرده برگ درخت انبه را مضمضه كنيد.
مصرف برگ های انبه با بیماری دیابت مقابله می کند. قبل از خواب ۱۰تا ۱۵ برگ درخت انبه را در آب دم کنید و روز بعد ناشتا یک لیوان از آن را بنوشید. این کار به طور منظم، صبح به صبح تکرار شود.

موارد منع مصرف و مضرات انبه

امکان دارد که انبه در تأثیر قرص‌های وارفارین که یک داروی رقیق‌کننده‌ ی خون است اختلال ایجاد کند. اگر در حال مصرف این دارو هستید در مصرف این میوه احتیاط کنید و قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. بهتر است در مورد دیگر میوه‌ها و کلاً غذاهایی که مصرف می‌کنید با پزشکتان مشورت کنید.
انبه چون گرم است برای گرم مزاجان مناسب نیست و این اشخاص باید آنرا با سکنجبین بخورند.
هضم انبه براي بعضي از افراد سخت است و ممكن است ايجاد خارش و دمل نماید.
برخی از افرادی که به آلرژی تماسی مبتلا هستند با تماس با پوست این میوه دانه‌های قرمز رنگی در پوست‌شان ایجاد می‌شود. بهترین توصیه به این افراد آن است که از انبه‌های کاملا شیرین استفاده کنند تا کمترین واکنش‌های حساسیتی ایجاد شود. اگر به پلاستیک خام حساسیت داشته باشید، این احتمال وجود دارد که به انبه و به ویژه انبه کال هم حساسیت بدهید. این واکنش به خاطر وجود اسیدآناکاردیک است.
پوست و عصاره انبه حاوی اوروشیول است، ماده شیمیایی موجود در پیچک سمی امریکایی و سماق سمی که می تواند در برخی افراد ایجاد حساسیت کند. پس بهتر است انبه را پوست بکنید.
برخی دلالان و فروشندگان برای رسیده کردن انبه از کاربید کلسیم استفاده می کنند که ممکن است مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند، به همین دلیل بهتر است از انبه ارگانیک استفاده کنید. اگر انبه خریداری شده شما ارگانیک نیست، قبل از مصرف خیلی خوب آن را بشویید یا یک شب در آب خیس کنید.
اگر خوردن انبه ايجاد نفخ بكند بايد آنرا با زنجبيل خورد.
خوردن مقدار زیاد انبه یا ازگیل ژاپنی باعث خواب آلودگی می‌گردد.
فیبر موجود در انبه سرعت آزاد شدن قند در خون را کاهش می دهد، با اینحال چون انبه شیرین است، از بهترین گزینه ها برای افراد مبتلا به دیابت نمی باشد!
کسانی که به دیابت حاملگی مبتلا هستند، نباید از انبه استفاده کنند.

انتخاب و نگهداری از انبه
وقتی می‌خواهید این میوه را بخرید، توجه داشته باشید که پوست یکنواختی داشته باشند البته ممکن است قسمت‌هایی روی این میوه وجود داشته باشند که به رنگ سبز تیره، زرد و قرمز در آمده است. به علاوه، هنگامی‌که آن را فشار می‌دهید، پوست این میوه باید نرم باشد.
اگر لکه‌های سبز تیره روی این میوه باشد یعنی این میوه به خوبی نرسیده است و می‌توان آن را در دمای اتاق قرار داد که با گذشت چند روز می‌رسد و به محض آنکه کاملا رسید می‌توان آن را به مدت دو هفته در یخچال نگهداری کرد. در ضمن، برای تسریع در رسیدن این میوه می‌توانید آنها را داخل پاکت کاغذی قرار داده و در دمای اتاق قرار دهید که سرعت فرآیند رسیدن این میوه‌ها افزایش پیدا می‌کند.

دانستنیهای بیشتر در مورد انبه

انبه Mango با نام علمی Mangifera indica، جزو اولین میوه‌هایی است که در مناطق گرمسیری و استوایی مورد استفاده انسان قرار گرفته است. زادگاه این میوه به دامنه کوه‌های هیمالیا در کشور هند و برمه بر می گردد.
بیش از ۴ هزار سال پیش درخت همیشه سبز این میوه در این منطقه پیدا شده و بین قرن پنجم و چهارم پیش از میلاد به آسیای شرقی رسید. از سدهٔ دهم میلادی، انبه توسط اعراب به شرق آفریقا، و سپس به برزیل، کارائیب و مکزیک برده شد.

از آنجا که هند زادگاه این میوه به حساب می‌آید، در آیین هندو آن را غذای خدایان می‌دانستند و نام مانگو از کلمه مانکای گرفته شده است که بعدها پرتغالی‌ها آن را به مانگا تغییر داده و بعد از سال‌ها به این نام امروزی شهرت یافته است.

درخت انبه قد بلندی دارد و ممکن است به ۳۵ تا ۴۰ متر برسد. قطر قسمت شاخ و برگ‌دار آن نیز می‌تواند به ۱۰ متر برسد. عمر این درخت طولانی است و برخی از درخت‌های انبه با وجود ۳۰۰ سال سن هنوز میوه می‌دهند.

رنگ برگ‌های درخت انبه در ابتدا و پس از جوانه زدن نارنجی مایل به صورتی است، که با گذشت زمان به رنگ قرمز تیره، و سپس سبز تیره در می‌آید. شکوفه‌های انبه کوچک و سفیدرنگ به صورت خوشه‌های ۱۰ تا ۴۰ سانتی‌متری هستند. هر شکوفه ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ و ۵ پرچم دارد، و رایحه‌ای همچون موگهٔ بهار دارد.

رسیدن میوه‌ها حدود ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. وزن انبه‌ها می‌تواند بین ۵۰۰ گرم تا ۲٫۵ کیلوگرم باشد. رنگ و اندازهٔ انبه‌های رسیده با توجه به محیط و نور متغیر است. میوهٔ رسیده می‌تواند زرد، نارنجی، قرمز یا سبز باشد. به هنگام رسیدن میوه‌ها بوی شیرهٔ ملایمی می‌دهند و با فشار ملایمی فرو می‌روند. در وسط میوه هستهٔ درشتی است که با توجه به نوع درخت می‌تواند صاف یا دارای رشته و فیبرهایی در گوشت میوه باشد. گوشت میوه به رنگ زرد تیره و شیرین است.
طعم انبه‌ها با توجه به گونه‌شان بسیار متفاوت است. به علاوه، با توجه به نوع میوه یا این که بیش از حد رسیده باشد، گوشت آن می‌تواند صاف یا رشته‌رشته‌ای باشد.

امروزه یک‌دوم کل محصولات انبه به کشور هند تعلق دارد. بهترین نوع انبه به نام آلپونسو در هند کشت می‌شود که به شاه انبه شهرت دارد. علاوه بر این کشور، انبه در آمریکای شمالی، مرکزی، جنوبی، کارائیب، جنوب و مرکز آفریقا، استرالیا، چین، پاکستان و آسیای جنوب‌شرقی پرورش داده می‌شود. این گیاه به آسانی پرورش داده می‌شود.

انبه در ایران
بیشترین سطح زیر کشت انبه در ایران به استان هرمزگان اختصاص دارد. انبه در ایران در سواحل دریای عمان، مناطق راسک، سرباز، قصرقند، نیک شهر، دشتیاری وچابهار در سیستان و بلوچستان وهمچنین در استان هرمزگان در شهرستانهای میناب، رودان، بندرعباس وحومه آن وجاسک کشت شده است، در شهرستان حاجی آباد هرمزگان نیز درختان انبه بارور یافت می‌شوند. قدمت کشت این درخت در استان هرمزگان به بیش از ۳۰۰ سال می‌رسد، انبه همچنین در استان کرمان در شهرستانهای جیرفت و کهنوج کشت گردیده است.

همچنین در شمال ایران در استان گیلان میوه ای ریز و آبدار وجود دارد که در اصطلاح عامیانه به آن انبه می گویند که در حقیقت بدلیل باردهی زیاد درخت آن در زبان گیلکی به آن انبوه گفته می شده و کم کم تغییر نام یافته است.

درخت انبه بسیار سریع رشد می‌کند و دارای برگهای بزرگ و همیشه سبز است. در پاییز یا اوایل زمستان شکوفه می‌دهد و در اردیبهشت و خرداد میوه می‌دهد. میوه انبه یا ازگیل ژاپنی یا همان گلابی جنگلی که در گیلان به وفور یافت می‌شود بسیار شیرین و آبدار است. رنگ میوه رسیده زرد بوده و معمولاً دارای ۳ یا ۴ هسته قهوه‌ای است.

انبه در سراسر جهان مورد استفاده خوراکی قرار می‌گیرد. برای مصرف میوه پوست آن جدا می‌گردد، چرا که حاوی موادی تحریک‌کننده برای معده است.
انبه در انواع سالادها، نوشیدنیها، آب میوه ها، شربتها، ترشیها و بستنیها استفاده می‌شود. از آن برای درست کردن مربا، انواع شیرینی، تارت، کیک و پورهٔ میوه نیز استفاده می‌شود.

در برخی از کشورها از انبه برای پخت غذاهای اصلی نیز استفاده می کنند. در جزایر موریس و رئونیون از انبه سسی تهیه می‌گردد که در کنار غذاهای گوشتی مصرف می‌شود. در بسیاری از غذاهای محلی و چاشنیهای هندی از انبهٔ رسیده استفاده می‌شود. در مکزیک نیز از انبه برای تهیهٔ بعضی از انواع سس چیلی استفاده می‌گردد.