سنجد؛ عناصرتشکیل دهنده و ویتامین ها
در ترکیب میوه سنجد تعدادی مواد پرارزش و با اهمیت وجود دارد که از جمله اولئین، استئارین، لینول و تا ۸% روغن پیهی (که گلیسیرید اسیدهای پالمیتین است) را می‌توان نام برد. در میوه سنجد، اسیدهای آلی و یک نوع گلوکوزید به نام کرستین یافت میشود. در میوه سنجد، وجود اسیدهای چرب، اسیدهای آلی و انواع ویتامین‌ها از جمله ویتامین E و C, K, B۱, B۲, A, F و اسیـدهای چرب اشباع نشده تشخیـص داده شده است.
در میوه سنجد ۲ نوع قند گلوکز و فروکتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در هسته سنجد ۱۷ نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد که هریک از این آمینو اسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند. این میوه به دلیل داشتن تانن در جلوگیری از خونریزی و معالجه بعضی بیماریها موثر است و
خواص درمانی سنجد
درمان سرماخوردگی
سنجد حاوی یکی از مفیدترین ترکیبات ضد ویروسی است که اگر به میزان تجویز شده مصرف شود، بی‌خطر و مطمئن است. مردمی که میوه سنجد (خصوصاً تازة آن) را به هر شکلی مصرف می‌کنند، می‌توانند انتظار داشته باشند که در برابر بیماریهای عفونی، مقاومت و مصونیت خواهند داشت. روغن سنجد و میوه آن یک معجون بی نظیر در
درمان عفونت های گوش و آنفولانزا
میوه سنجد به عنوان جایگرینی برای آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت‌های گوش و آنفولانزا بکار برده می شود و استفاده از آن باعث کم شدن تورم و درد در بافت‌ها و مفاصل می گردد. این جایگزینی سنجد به عنوان
عفونت های مهبلی و ادراری
میوه سنجد، ضد قارچ کاندیدا آلبیکنس Candida albicans بوده و در مقابل یکی از مهمترین عوامل بیماری زای عفونت های مهبلی و ادراری موثر است. روش معالجه طبیعی با این بیماری، استفاده از داروهای ضد قارچی است که متأسفانه قدرت مکانیسم دفاعی بدن را کاهش میدهد و به مرور باعث عفونت‌های بعدی مهبلی و ادراری میشود. مصرف میوه سنجد توسط خانمها برای معالجه این بیماری حیاتی است.
در یک مطالعه دانشمندان، یک گروه از بیماران را با میوه سنجد (به صورت خوراکی یا به‌صورت تزریقی) تحت درمان قرار دادند و گروه دوم را با داروهای ضد قارچی درمان نمودند، بعد از چند هفته با مقایسه دو گروه، مشاهده گردید که گروه اول که با میوه سنجد درمان شدند، نتایج شان بدون بازگشت بیماری و عود مجدد عفونت بود. نتیجه و مفهوم این تحقیق آن است که اگر شخصی بیماری با منشأ عفونی دارد، باید عصاره مقوی میوه سنجد را به رژیم غذایی خود بیفزاید.
آرتروز، درد مفاصل، روماتیسم، زانو درد و پوکی استخوان
پوکی استخوان، چهارمین عامل مرگ و میر در جهان شناخته شده و از هر ۴ نفر بالای ۲۵ سال ۱ نفر مبتلاست. غذاهای مفید برای استخوان‌ها غذاهایی هستند که سرشار از مواد کلسیم و فسفردار باشند. سنجد سرشار از فیبر و منبع غنی از کلسیم است و برای افرادی که دچار پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است و استخوان‌های افراد را محکم می کند.
خوردن غذاهایی که برای استخوان ضرر دارد، مانند پنیر و چای بدون چهارمغز در صبحانه، یا مصرف بیش از حد سرکه و ماست، موجب میشود که غدد درون‌ریز وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند زیرا ۴ غده پاراتیروئید که پشت غده تیروئید در گردن قرار دارند، اگر کار خود را به خوبی انجام ندهند، اسکلت و استخوان‌بندی بدن دچار اشکال شده و موجب بروز بیماریهای استخوانی میشود.
اگر آرد و هسته میوه سنجد با هم آسیاب شود، مصرف خوراكی آن بیماری آرتروز، روماتيسم و پوكي استخوان را بطور چشمگیری شفا میدهد و موثرترین روش درمان است.
طرز تهیه نوشیدنی ضد درد مفاصل و پوکی استخوان:
تعدادی سنجد تازه را بهمراه پوست و گوشت و هسته آن، بوسیله آسیاب برقی بصورت پودر در بیاورید. یک قاشق غذا خوری از پودر را داخل یک لیوان شیر تازه کم چرب بریزید و یک قاشق غذا خوری عسل آنرا شیرین کنید و به عنوان یک وعده غذایی یا یک میان وعده میل کنید. این ترکیب در درمان پوکی استخوان و درد مفاصل مخصوصا
همچنین به گفته درمانگران طب سنتی استفاده از ترکیب پودر سنجد ۲ قسمت و پودر سوياي بوداده ۱ قسمت، همراه با یک قاشق عسل و یک لیوان شیر، به عنوان صبحانه، براي كساني كه نرمي استخوان و پوكي استخوان دارند مفيد است. همینطور، سنجد پخته شده در روغن زیتون، درد مفاصل را درمان می کند.
اخیراً پژوهشگران به سودمندی استفاده از عصاره سنجد برای درمان آرتروز پی بردند. چند تن از پژوهشگران دانشگاه‌های علوم پزشكی بقیه الله، شهید بهشتی و تهران، تأثیر قرص عصاره سنجد و استامینوفن را در كاهش درد ۱۲۰ بیمار مبتلا به آرتروز زانو با درد متوسط تا شدید بررسی كردند. بر پایه این بررسی برای كاهش درد ناشی از آرتروز، استفاده از عصاره گیاهی سنجد مؤثرتر از استامینوفن شناخته گردید.
کاهش وزن و رفع گرفتگی عضلات با سنجد
افرادی که رژیم‌های لاغری دارند، می‌توانند سنجد را در برنامه غذایی خود قرار دهند. سنجد سرشار از فیبر است و گرسنگی را کاهش میدهد و خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد. پودر سنجد در صورتی که قبل از غذا استفاده شود برای کم کردن اشتهای کاذب و در صورتی که بعد غذا میل شود تقویت کننده و ماهیچه ساز است. کم کالری و مقوی معده است و دستگاه گوارش را تقویت میکند.
ضمنا پودر سنجد به دلیل وجود فلاوونوئید موجود در سنجد، به شل کردن عضلات کمک می‌نماید، بنابراین مصرف سنجد برای کسانی که مشکل عضلانی دارند، مانند ورزشکارانی که گرفتگی عضلات دارند مناسب بوده و درد ناشی از ورزش را کاهش می دهد.
جلوگیری از خونریزی
این میوه به دلیل داشتن تانن و همچنین ویتامین k، ضد خونریزی است. سنجد از خونریزی جلوگیری می کند و برای بیماری هایی که منجر به خونریزی می شوند، مانند خونریزی از دندان یا معده مناسب است.
جوشانده پوست سنجد اگر مزمزه شود ريشه دندان را محكم مي‌كند و از خونريزي جلوگيري مي‌كند بدين صورت كه پوست سنجد را بجوشانيد و صاف كنيد سپس آن را مزمزه كنيد.
خانم‌هايي كه خونريزي غيرطبيعي دارند بعد از پاك شدن به مدت ۱۴ روز، روزي ۳۰ دانه سنجد بخورند در صورتي كه يبوست نداشته باشند. چنانچه يبوست داشتند قبل از خوردن سنجد سوپ ملايم بخورند.
کاهش درد و التهابات
محققان دریافته‌اند که عصاره هسته و میوه سنجد اثر تسکینی و ضد التهابی روی دردهای حاد و مزمن دارد و بی‌دردی القا شده به وسیله عصاره هسته سنجد وابسته به سیستم اپیوئیدی آن نیست. پودر هسته سنجد در درمان التهاب های حاد و مزمن کاربرد دارد و آرتروز و درد مفاصل را درمان می کند. ماده مؤثره میوه سنجد در واقع ترپنوئیدها و فلاوونوئیدها هستند.
ترکیبات فلاوونوئیدها و اسیدهای چرب موجود در سنجد مانند اسیدلینولیک و اولئونیک و همچنین استرول‌ها مانند سیتروسترول خاصیت ضد التهابی داشته و مصرف میوه و پودر هسته سنجد در درمان التهاب حاد مؤثر است.
سنجد در بیماری استئوآرتریت، اثرات بالینی و ضددردی مشابه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی داشته و نه تنها برای معده مضر نبوده بلکه به‌دلیل اثرات حفاظتی خود و عوارض جانبی کمتر می‌تواند جایگزین داروهای معمول ضدالتهابی غیراستروئیدی شود. میوه سنجد با افزایش آستانه احساس درد، خاصیت ضد درد خود را اعمال میکند.
پماد مخصوص درد مفاصل:
ابتدا به مدت ۲۴ ساعت برگ درخت سنجد را در روغن زيتون نگاه داريد سپس با حرارت ملايم بجوشانيد تا له شود. اگر محتوي را در يك شيشه سر بسته بگذاريد و در آب جوش بيندازيد تا بجوشد و له شود خاصيت آن بيشتر است. این پماد را مستقیم روی قسمت هایی که درد می کنند بمالید و اثر موجزه آسای آن را مشاهده کنید.
پیشگیری و درمان سرطان
سنجد گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی قوی است و در درمان سرطان موثر است. ترکیبات موجود در سنجد رشد سلول های سرطانی را معکوس می کند. روغن هسته و میوه سنجد التیام زخم‌ها را تسریع نموده و در معالجه سرطان لوله گوارش، خوردن روغن سنجد روزانه ۲-۳ بار و هر بار نیم قاشق غذاخوری در طول درمان نتیجه بسیار خوبی میدهد.
کند کردن روند پیری
آنچه بیشتر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته این است که میوه سنجد آنتی‌اسکلراتیک بوده و روند پیری را کند می‌نماید.
پاکسازی دستگاه گوارش به ویژه معده و روده
به خاطر وجود ویتامین K در سنجد، این میوه دفع کننده سموم معده و روده می‌باشد. مصرف سنجد ۱۰ دانه در روز موجب پاکسازی دستگاه گوارش به ویژه معده و روده‌ها میشود.
تسکین زخم معده
محققان دریافته‌اند كه میوه سنجد با اثر روی زخم معده، ترشح اسید معده ناشی از كرباكول را به‌طور كامل مهار می‌نماید و باعث تقویت معده می شود. عرق شكوفه سنجد، یا جوشانده گل سنجد ضد نفخ مؤثرى براى معده مى باشد.
درمان بیماری های کبد و کیسه صفرا
سنجد براى درمان بیمارى هاى كبدى مانند زردى و یرقان مفید است. مصرف سنجد درمانگر ورم كيسه صفراست. مصرف دمنوش یا جوشانده برگ سنجد تاثیر بسیار زیادی در کاهش اختلالات کبدی و حتی درمان آنها دارد.
رفع خارش پوست و رشد مو
سنجد پخته شده به طور كامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زیتون به صورت خوراكى جهت خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.
در صورتی که برگهای سنجد را در روغن زیتون بجوشانید تا برگ‌ها نرم و له شوند و از این روغن برای ماساژ سر استفاده کنید، موجب تقویت موها و افزایش رشد تارهای مو می‌شوید.
دیگر فواید و خواص سنجد
برگ درخت سنجد به صورت ضماد باعث میشود که دمل زود سر باز کند.
سنجد از نظر املاح غنی بوده، کلیه‌ها را گرم میکند و ادرار را زیاد میکند.
آب گیاه سنجد باعث کاهش تب می شود.
سنجد به بهبود زخم های چرکی کمک می کند.
باعث بهبود عملکرد قلب می شود.
ضد اسهال و قابض است.
ضد تب و درد است.
كساني كه تكرر ادرار دارند سنجد بخورند.
سنجد عامل بيماري جذام را از بين مي‌برد.
سنجد ضد بلغم است.
برای رفع سردردهايي كه علامت مشخصي ندارند از سنجد استفاده شود.
بویيدن گل سنجد براي اشخاص فلج و كساني كه لقوه دارند مفيد است.
بوییدن گل سنجد، باعث ازدياد شهوت در خانمها مي‌گردد.
برگ درخت سنجد و میوه‌های خشک آن قابض است. جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع‌کنندگی و ضد اسهال دارد و داروی خوبی برای اسهال کودکان است.
جوشانده گل سنجد برای بیماری هایی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخمهای ریوی و تنگی نفس مفید است و برای تقویت معده و کبد و باز کردن گرفتگیها و تحلیل گاز معده و یرقان نافع می باشد.
جوشانده پوست سنجد اگر مزمزه شود ریشه دندان را محکم میکند و از خونریزی جلوگیری میکند بدین صورت که پوست سنجد را بجوشانید و صاف کنید و سپس آن را مزمزه کنید.
بوییدن گل سنجد برای اشخاص فلج و کسانی که لقوه دارند مفید است.
بهترین زمان مصرف
بهتر است سنجد را به عنوان میان وعده استفاده کرد.
مضرات سنجد
سنجد برای اشخاصی که یبوست دارند مضر است.
خواندنیهای جالب بیشتر در مورد سنجد
درخت سنجد یا غبیرا، گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان (Elaeagnaceae) که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگهای باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هسته آن در تهیه برخی داروها استفاده میشود. سنجد میوه گیاهی به نام Elaeagnus angustifolia است که بیشتر در آسیای غربی و میانه، ایران، افغانستان، قزاقستان و ترکیه کشت می شود و به تازگی کشت آن در شمال آمریکا رواج پیدا کرده است.
سنجد را در مناطق گوناگون ایران به نام‌های دیگری می‌نامند. در کردستان آن را "سرین چک"، در آذربایجان "ایده- ایکده" در اطراف تهران "پستانک" و در اصفهان "غبیده بادام" گفته میشود. در کتب سنتی با نام‌های "چوب‌دانه، نُقد، بُل" نام برده شده است. این درخت را می‌توان به فراوانی در شهرستان‌های جنوب خراسان و قهستان و منطقه اقلید دید.
گیاه سنجد درختچه هایی خاردار به طول تقریبی ۵,۷ متر هستند که در اوایل تابستان میوه می دهند. سنجد خواص دارویی فوق العاده ای دارد که در این گزارش به برخی از این خواص اشاره شده است.
سنجد به سرمای سخت زمستان مقاوم است، لیکن گرمای شدید تابستان را نمی‌پسندد. شکل برگ سنجد شبیه برگ درخت بید و زیتون، دراز، کرک‌دار، براق و متناوب می‌باشد. پشت برگ‌ها نقره‌ای‌فام و دارای دمبرگ کوتاه است. میوه سنجد "سته" خوراکی است با مزه تقریباً ترش، شیرین و کمی گس به شکل بیضوی، گوشت‌دار، شبیه زیتون به رنگ زرد نارنجی مایل به قرمز. سنجد از نظر غذایی کم‌کالری و طبیعت آن سرد و خشک و یبوست‌آور است.
به طور كلی ۳ نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد كه ۲ نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل درشتی میوه، قامت بلند، نداشتن خار و برگهای پهن به درخت سنجد هیپورفیا برتری دارد.
خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده است و ریشه، چوب، پوست و میوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است از پوست درخت سنجد یك ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور - متیل - N استخراج میشود. از برگ درخت سنجد آلكانویید استخراج میشود كه در صنایع داروسازی كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بكار می‌رود.
درخت سنجد دارای ۳ قسمت برون بر (پوست قهوه‌ای رنگ)، میان‌بر (آردی شكل) و درون بر (هسته چوبی و سفت آن) است كه قسمت میان‌بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است. در قسمت میان‌بر ۲ نوع قند گلوكز و فروكتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد.
در قسمت درون بر سنجد ۱۷ نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد كه هر یك از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند بطوری كه می‌توان گفت میوه سنجد یك میوه دارویی صفراست. این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض است بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می‌تواند از خونریزی جلوگیری كند.
در بسیاری از متون ادبی از سنجد به عنوان نماد فرهیختگی و فرزانگی یاد شده است زیرا به باور درمانگران طب سنتی و شیوه‌های طبیعی درمانی سنجد بیشترین تاثیرگذاری را بر سلول‌های مغزی دارد و موجب تقویت آنها میشود. به همین دلیل ما ایرانی‌ها از سنجد به‌عنوان یکی از فراموش‌‌نشدنی‌ترین سین‌های هفت‌سین استفاده می‌کنیم و بر این باوریم که قرار دادن آن کنار دیگر سین‌های هفت‌سین موجب تقویت حافظه، تقویت مغز و افزایش یادگیری اعضای خانواده میشود.
