عسل؛ مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها
عسل تصفيه نشده با موم حاوي مقدار كمي از ويتامين‌هاي ۱ B (تيامين)، ۲ B (ريبوفلاوين)، ۳ B (نياسين)، ۵ B (اسيد پانتوتنيك)، ۶ B (پيرويدوكسین)، ويتامين C (اسيد آسكوربيك) و اسيد كلوكورنيك و مواد معدنی همچون کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و روی می باشد. البته کالری عسل از شکر بیشتر است. جداسازي موم(شان) از عسل با هر شرايطي موجب كاهش ويتامين‌ها و ساير تركيبات طبيعي آن مي‌گردد.
خواص و فواید عسل
رفع کم خونی
کم‌خونی ناشی از فقر آهن هنگامی بروز می‌کند که میزان آهن موجود در برنامه غذایی یا جذب آن کافی نیست و ظرفیت انتقال اکسیژن موجود در خون به کمتر از حد معمول کاهش یابد. کم‌شدن ظرفیت اکسیژن رسانی منجر به خستگی مفرط، تنگی نفس و گاهی افسردگی و مشکلات دیگر می‌شود. عسل با ایجاد ظرفیت برای انتقال اکسیژن خون، این قبیل مشکلات را خنثی می‌کند.
گلبول‌های قرمز خون مسئول انتقال اکسیژن موجود در خون به بخش‌های مختلف بدن هستند. اگر عسل را با آب ولرم مخلوط کرده و بنوشید، میزان هموگلوبین‌های خون را افزایش می‌دهد. عسل از افت فشار خون جلوگیری کرده و برای افرادی که فشار خون پایین دارند، با افزایش گلبول های قرمز خون و در نتیجه افزایش اکسیژن رسانی در بدن بسیار مفید است.
همچنین شواهدی مقدماتی دال بر اینکه عسل مانع از کم شدن تعداد گلبول‌های سفید خون در بیمارانی که متحمل شیمی‌درمانی هستند وجود دارد. در آزمایشی که بر روی تعداد محدودی از بیمارانِ متحمل شیمی‌درمانی که با خطر کمبود گلبول‌های سفید خون مواجه بودند صورت پذیرفت، مشخص شد که در ۴۰٪ از آنها بعد از مصرف روزانه ۲ قاشق چایخوری عسل در طی دوره شیمی درمانی خطر عود کمبود گلبول سفید خون از بین رفته است.
تعدیل میزان قند خون
در ارتباط با تاثیرات منفی شکر سفید بر روی بدن سخن فراوان است. عسل جایگزینی فوق‌العاده برای شکر است که هم شیرین و هم سالم است. گرچه ساختار شیمیایی عسل حاوی قندهای ساده می‌باشد، اما این ساختار کاملا متفاوت از ترکیبات شکر سفید است.
عسل حدود ۳۰٪ گلوکز و ۴۰٪ فراکتوز یعنی دو عنصر تک‌‌قندی یا قند ساده، با ۲۰٪ قندهای پیچیده دارد. عسل همچنین حاوی دکسترین و فیبر نشاسته می‌باشد. این ترکیب به تعدیل میزان قند خون کمک شایانی می‌کند.
بهبود کیفیت خواب
محققان بر این عقیده اند که در کودکانیکه دچار سرفه های شبانه هستند، عسل می تواند از داروهای ضد سرفه همچون دکسترومتورفان در درمان سرفه های شبانه بهتر عمل کند. در تحقیق انجام شده بروی ۲۷۰ کودک، آنهاییکه ۳۰ دقیقه قبل از خواب دو قاشق چایخوری عسل خورده بودند، نسبت به کودکانیکه عسل نخورده بودند، کم تر سرفه کرده، سرفه شان کم شدت تر بوده و کم تر خوابشان در اثر سرفه پریده است.
عسل موجب بهبود کیفیت خواب در کودکان می‌شود. عسل موجب کاهش سرفه‌های شبانه کودکان شده و همین امر خواب عمیق‌تر و آرام‌تری را برای کودکان در پی دارد.
سلامت پوست سر و مو
عسل با عفونتهای پوست سر مبارزه می‌کند. در یک تحقیق مختصر که بر روی ۳۰ بیمار به بررسی تاثیر عسل در درمان چربی نابهنجار پوست و
با این شیوه درمان در تمامی بیماران نشانه‌های بهبودی نمایان شد. از شدت خارش کاسته شده بود و لایه‌های متلاشی شده نسوج سلولی در طی یک هفته خوب شدند، در عین حال جراحات و زخم‌ها در طی دو هفته از بین رفتند.
ریزش موی بیماران نیز بهبود یافته بود. بعلاوه، بیمارانی که این شیوه درمانی را برای مدت شش ماه و یک بار در هفته ادامه دادند، به هیچ وجه بیماریشان دوباره عود نکرد.
نرم کننده حاوی عسل، از ایجاد
درمان زخم های پوستی، تاول و واریس
عسل با عفونت های جلدی مبارزه می کند. تحقیقات بیشماری در زمینه کارایی عسل در درمان زخم ها انجام شده است. در تحقیقی که برروی ۵۹ نفر که بدنشان زخم بود و درمان های عادی بر روی آنها تاثیری نداشت، بیماران با عسل فرآوری نشده درمان شدند. زخم های استریل هنگام درمان با عسل بهبود یافتند و زخم های عفونت کرده بعد از یک هفته استفاده از عسل استریل و پاک گردیدند.
برای درمان با عسل بهتر است ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم عسل بر روی زخم ریخته و با گاز و باند آن را پوشانده، سپس هر ۱۲ تا ۴۸ ساعت تعویض گردد.
از عسل در ساخت مواد دارویی یا قرار دادن مستقیم آن بر روی زخم، برای درمان درد ها و زخم های بالینی، زخم واریس و سوختگی یاد کرده اند. اگر پس از سوختگی عسل به موضع مالیده شود، سطح تاول را محدود ساخته و به ترمیم پوست سرعت می بخشد.
در نوشته ها، شواهد تاریخی بسیاری از درمان انسان با عسل و یا کاربرد دامپزشکی (درد و زخم های باز و زخمهای پستان گاو) آن گزارش شده است. استفاده از نوعی کرم که روزی سه بار از آن استفاده می شود و از مقادیر مساوی عسل، آرد گندم سیاه و روغن زیتون تشکیل شده باشد، در درمان دردها و زخم های باز مثل زخم قانقاریا در اسبها بسیار موفق بوده است.
مصرف عسل باکتری هایی را که
افزایش توانایی و مقاومت جسمی و ذهنی
عسل طبیعی به جهت سهولت جذب بهتر و مقاومت در برابر کوفتگی، مخصوصاً در مورد فعالیت های فیزیکی، مقاومت قوی را ایجاد می کند. بنابر این هم افراد سالم هم افراد بیمار برای درمان هر نوع ضعف مخصوصاً در موارد هضم یا جذب غذا در بدن به آن نیاز دارند. به علاوه باعث افزایش رشد نوزادان، تثبیت مقدار کلسیم استخوان و رفع بی اشتهایی می شود.
همچنین کارایی بیشتر فکری را سبب می گردد. هرچند تحقیقات علمی و معتبر بهتری لازم است، اما بر طبق یکی از تحقیقات انجام شده زنانی که روزانه ۲۰ گرم عسل دریافت کرده بودند بهتر از باقی زنان قادر به پاسخگویی به تست های حافظه کوتاه مدت بودند.
فواید عسل طبیعی برای سیستم تنفسی
در شرایط آب و هوایی معتدل و سخت، عسل طبیعی درمان شناخته شدۀ خوبی برای سرماخوردگی و ناراحتی ها و عفونتهای دهان و گلو و برونشیت می باشد. به نظر می رسد این اثر به غیر از خاصیت ضد باکتری بودن، مربوط به اثر آرام کنندگی و تسکین دهندگی فروکتوز موجود در آن باشد.
افزایش طول عمر
مصرف روزانه یک قاشق مرباخوری عسل باعث افزایش طول عمر و سلامتی بدن می شود. بیشتر کسانی که عمر طولانی کرده اند به صورت منظم عسل مصرف می کرده اند. یک نکته جالب این است که زنبورداران نسبت به گروه های شغلی دیگر کمتر به سرطان و بیماری های دیگر مبتلا می شوند!
تولید آنتی اکسیدان ها و پیشگیری از سرطان
با مصرف عسل، سطح آنتی اکسیدان های بدن بالا رفته، سیستم دفاعی بدن در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد افزایش می یابد. آنتی اکسیدان ها از صدمات سلولی ایجاد شده توسط مولکول هایی به نام رادیکال های آزاد جلوگیری می کنند و در نتیجه احتمال بیماری هائی همچون سرطان و حمله قلبی را کاهش می دهند.
مصرف روزانه یک قاشق عسل، موجب تولید آنتی اکسیدانهای خاصی در بدن انسان می شود. این امر در دویست و بیست و هفتمین نشست جامعه دارویی آمریکا که در ۲۸ مارچ سال ۲۰۰۴ در کالیفرنیا برگزار شد، به اثبات رسید. در این همایش "هیدرون گرس" زیست شیمیدان و همکارانش ۲۵ تحقیق مشابه را از دانشکده دیویس کالیفرنیا ارائه دادند.
طی این مطالعات، افراد تحت آزمایش علاوه بر رژیم غذایی روزانه خود، یک قاشق سوپخوری عسل مصرف می کردند. پس از اینکه محققان نمونه های خونی آنها را در طی فواصل زمانی معین، بر روی نمودار بردند، به این نتیجه رسیدند که ارتباط مستقیمی میان مصرف عسل و میزان پلی فنولیک (نوعی آنتی اکسیدان) در خون وجود دارد.
پیشگیری از کاهش گلبول های سفید خون
عسل می تواند در کاهش گلبول های سفید خون که ناشی از شیمی درمانی می باشد، کمک نماید. مصرف دو قاشق عسل در روز، برای حل این مشکل توصیه می شود.
ضد باکتری، قارچ و ضد عفونی
عسل خاصیت ضد باکتریایی، ضد قارچ و ضد عفونی کننده دارد. مصرف آن با سیر خام، ویروس و عفونت های باکتریایی را از بین می برد. زخم ها را ضد عفونی می کند، التهاب و درد را کاهش می دهد و روند درمان را تسریع می بخشد.
مصرف عسل موجب تشدید خواص داروهای ضدباکتریایی، تقویت عملکرد پادتن‌ها و ایستادگی در برابر فعالیت‌های میکروبی مضر می‌شود.
مطالعات متعددی در زمینه تاثیرات عسل در درمان زخم‌ها صورت پذیرفته است. یکی از این مطالعات نشان داد که خاصیت دارویی عسل، باکتری‌های موجود در زخم شرکت‌کنندگان را به طور کامل از بین می‌برد.
در مطالعه‌ای دیگر روند درمان جراحات و زخم پای ۵۹ نفر از شرکت کنندگان که ۸۰٪ آنها به درمان‌های متعارف پاسخ مثبت نشان نداده بودند، با استفاده از عسل خام از سر گرفته شد. زخمهای تمام بیماران به استثنای زخمهای یک بیمار بهبود یافتند. علاوه بر این، زخمهای عفونی بعد از یک هفته عسل درمانی استریل شدند.
در طب سنتی، یکی از مزایای استفاده از عسل، درمان عفونتهای دستگاه تنفسی است. مصرف روزانه عسل مشکلاتی از قبیل تنگی نفس و خلط بیش از حد گلو را برطرف می‌کند.
همچنین تحقیقات بالینی اثبات می‌کند که عسل طبی، عوامل بیماری‌زایی که ناقل آن غذا‌ها هستند را از بین می‌برد. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به باکتری روده و تیفوئید اشاره کرد. همچنین اثبات شده که عسل مقاومت باکتریایی را در هم می‌شکند تا بدن در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها ایستادگی نکند.
محققان دریافتند که عسل در درمان عفونتهای حاد ناشی از زخمهای باز و عفونتهای ناشی از خاک تاثیرات مثبتی نشان می‌دهد. عسل به طرق مختلف به مبارزه با عفونت‌ها پرداخته و شرایط را برای افزایش مقاومت عوامل بیماری‌زا دشوار می‌کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها، عموما باکتری‌های در حال رشد را هدف گرفته، به آنها این شانس را می‌دهند تا دست از مقاومت بردارند. همچنین موجب کاهشِ شدت خاصیت بیماری‌زایی باکتری‌ها شده و برای آنتی‌بیوتیک‌ها مجال تاثیرگذاری فراهم می‌آورد.
اثرات ضد اسهال
در غلظت ۴۰٪ عسل داراي اثرات ضدميکروبي روي باکتريهاي روده که باعث اسهال مي شوند است. از اين موارد مي توان سالمونلا، شيگلا Ecoli و ويبريوکلرا نام برد. در يک مطالعه، عسل به همراه ORS باعث کاهش مدت زمان اسهال باکتريايي در نوزادان و کودکان شد.
فواید عسل طبیعی برای دستگاه گوارش
عسل طبیعی هضم و جذب غذا را بهبود می بخشد و برای مشکلات روده ای مزمن و عفونی مثل یبوست، زخم اثتی عشر یا دوازدهه و ناراحتی های کبد، مفید است. عسل موجب کاهش یبوست، نفخ و گاز معده می‌شود و ملینی ملایم است.
همچنین عسل سرشار از خواص پروبیوتیک یا باکتری‌های مفید از قبیل bifido bacteria و lactobacilli است که در هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش آلرژی موثرند. عسل را جایگزین شکر مصرفی خود نمایید تا تاثیرات مواد سمی تولید شده توسط قارچ‌ها در روده را کاهش دهید.
التیام بیماری های کبدی و کیسه صفرا
در اكثر بيماريهاي كبدي و كيسه صفرا، اگر عسل را جزء رژيم غذاي بيمار قرار دهند، مفيد و مؤثر خواهد بود. زيرا عسل براي بافت‌هاي كبد يك ماده مغذي است و ذخيره مواد قندي در كبد را افزايش مي دهد.
سکنجبینی که با عسل تهیه می شود، صفرابری اعلاست.
اگر عسل را با گرده گل و شاه‌انگبين (غذاي ملكه زنبورهاي عسل) ممزوح كنند، به دليل داشتن املاح معدني، ويتامين‌ها، هورمون‌ها، اسيدها و ... در اكثر بيماريهاي كبد مؤثر بوده و فعاليت تبادلات مواد قندي كبد را افزايش مي‌دهد.
دكتر كخ اين قدرت تأثير در عسل را مرهون ماده‌اي به نام (Glueatilic Factory) مي‌داند كه تأثيري ويژه بر كبد و دستگاه جريان خون و قلب دارد.
تامین مواد مغذی
عسل حاوی مغادیر کمی از طیف گسترده ای از انواع ویتامین ها و مواد معدنی ازقبیل نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و روی می باشد. البته کالری عسل از شکر بیشتر می باشد.
بهبود آلرژی فصلی
خیلی از افراد قسم می خورند که عسل قادر به کاهش شدت آلرژی فصلی می باشد. از آنجاییکه عسل خاصیت ضدالتهابی داشته و برای بهبود سرفه مفید است، پس به احتمال زیاد می تواند به آلرژی فصلی کمک نماید هرچند که این ادعا از نظر علمی ثابت نشده است.
دیگر فواید عسل عبارتند از:
عسل با بهبود جریان خون رسانی، مانع از بیماری قلبی و آسیب به رگ ها و به خصوص مویرگ ها می شود.
میزان اضطراب را کاهش می دهد و مانند مسکن عمل کرده و آرامش و خواب آرام ایجاد می کند.
عسل میزان PH بدن را قلیایی می کند.
مصرف ناشتا یک لیوان آب ولرم با عسل و آب لیمو، بدن را پاک سازی می کند.
با جویدن موم آن، علایم تب یونجه بهبود می یابد.
تشنگی و علایم گرمازدگی را برطرف و سکسکه را متوقف می کند. خاصیت ملین دارد.
مخلوط آن با فلفل سیاه و زنجبیل آسم را تسکین می دهد.
آب سیر همراه با عسل، فشارخون را کنترل می کند.
سنگ های کلیه و مثانه را از بین می برد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.
عسل برای افراد سالم، کسانیکه کلسترول بالا و دیابت نوع ۲ دارند، مفید می باشد.
عسل در مورد سینوزیت، زکام اسپاسمی، ناراحتی های تنفسی، ورم معده و ورم لثه موثر است.
در رابطه با برفک دهان، باید آن را جوید.
درد دندان را با گذاشتن مقدار کمی عسل بر روی دندانتان التیام دهید.
مصرف عسل در بارداری
با وجود شفا بخش بودن و خواص بیشمار عسل طبیعی، بسیاری از زنان از مصرف عسل در دوران بارداری امتناع می کنند و از سم بوتولینوم می ترسند. گفته می شود که ممکن است در عسل باکتری ای وجود داشته باشد که این سم را تولید کند. اما محیط اسیدی عسل طبیعی اجازه رشد باکتری ها را نمی دهد و خاصیت ضد میکروب بودن یکی از خواص بسیار مهم عسل طبیعی هست.
به فرض اگر باکتری مذکور در عسل باشد و از بین هم نرود اسید قوی معده مادر حتما آن را از بین می برد. پس مادران نباید نگران این موضوع باشند مادامی که عسل ارگانیک و طبیعی مصرف می کنند. این موضوع ثابت شده است که عسل به هیچ وجه برای جنین ضرر ندارد.
دوران بارداری معمولا با حالت تهوع، سوزش سرسینه و گاهی سرماخوردگی و گرفتگی بینی همراه است. زنان باردار می توانند تمام این دردها را با مصرف عسل بهبود ببخشند.
یک لیوان شیر داغ با یک قاشق مرباخوری عسل بهترین درمان برای احساس ناخوشایند سوزش سر سینه است. این معجون باید شب و قبل از خواب مصرف شود.
بیشتر زنان باردار از تهوع صبحگاهی رنج می برند به ویژه در سه ماه اول بارداری. در بعضی مواقع این حالت تهوع و استفراغ اینقدر شدید است که باعث کاهش وزن مادر می شود و مشکلاتی را برای مادر و جنین به وجود می آورد.
معجون عسل و زنجبیل این توانایی را دارد که به تهوع صبحگاهی خاتمه دهد.
مصرف عسل طبیعی در دوران بارداری ضرر ندارد به شرط آنکه در خوردن آن زیاده روی نشود. مصرف عسل در دوران بارداری، روزانه نباید بیشتر از دو الی ۳ قاشق غذاخوری باشد. به طور کلی هیچ گونه زیاده روی برای بدن انسان مفید نیست.
معرفی چند نوع عسل
این عسل به رنگ کهربایی است و می تواند درمانگر زخمهای گوارشی خصوصا روده و معده باشد و عملکرد این اندام ها را بهبود بخشد. مقوی و انرژی زا بوده و فعال کننده حافظه و رشد کودکان است. کلسترول خون را کاهش داده و گرفتگی رگ ها را باز می کند. از دیگر خواص این عسل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
مسهل صفرا، حرارت بدن را فرو می نشاند، کرم معده و روده را از بین می برد، مفید برای گرم مزاجان، برای آبله و سرخچه و عطش مفید است. برای تقویت مو و جلوگیری از ریزش مو و تقویت اعصاب، تقویت قوای جنسی مفید است. همچنین می‌تواند کمبود ویتامین c در بدن را جبران کند. از این رو مصرف این عسل در زمان ابتلا به آنفلوآنزا یا سرماخوردگی می‌تواند مقدار زیادی از ویتامین c مورد نیاز بدن را تامین کند.
عسل آویشن از گل گیاه آویشن به دست می‌آید و خواص درمانی گیاه آویشن را نیز در خود دارد. عسل آویشن به رنگ قرمز تیره است. مقوی مغز و اعصاب و انرژی زا و تقویت حافظه، مفید برای عادت های ماهیانه دردناک، برای دردهای شکمی و روده مفید است، برای سرفه و گلو درد و برای دیابت بی مزه مفید است، برای عفونت های عمومی بدن نافع است. برای پانسمان زخم های بستر نافع است.
عسل آفتابگردان از شهد گل گیاه آفتابگردان تهیه می‌شود. این عسل به رنگ زرد است. مقوی، انرژی زا و تقویت کننده حافظه، درمان ناراحتی‌ها و اختلال‌های تنفسی، تقویت ریه، مدر و نرم کننده سینه، برای ناراحتی های برونش ها، ناراحتی های حنجره، صاف کردن صدا، ناراحتی های ریوی، برای تسکین سرفه و سرما خوردگی مفید است. برای خنثی کردن سم مفید است.
برای التهاب مغز، احتقان ریوی، انواع ورمها، کاهش تب، میگرن، سردرد، آرتروز، کاهش حساسیت، ضد درد، کاهش پزوریازیس، اسپوندلیت آنکلوزان (نوعی بیماری مفصلی خود ایمنی و پیش رونده)، دردهای دوران پریود، ناراحتیهای زنانه و یائسگی، آلرژی، فشار خون، دردهای استخوانی، آرام بخش، بر طرف کننده سرگیجه، سوء هاضمه، ضد اسپاسم، ناراحتی های کبد، ناراحتی های روده، درد و ورم مثانه، ورم طحال، معده درد، بی خوابی، ناراحتی های ریه، دفع کرم کدو در کودکان، سرما خوردگی، رماتیسم، غلظت خون، نفخ معده، ضد عفونی دهان و دندان، شستشو و پانسمان زخم ها، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت مغز و حافظه، ترشح شیر در خانم های شیرده، ورم پرستات، زخم های دهان و کولیت مفید است.
مقوی، انرژی زا و خواب آور، تقویت مغز و حافظه، اخلاط لزج را قطع می کند، کاهش نفخ، مفید برای گرفتگی عروق، قاعده آور، اشتها آور، برای ناراحتی های کبدی و طحال، برای دیابت بی مزه و ناراحتی های روده مفید است.
افرادی که قصد دارند با اصلاح رژیم غذایی خود برای درمان کم‌خونی‌شان اقدام کنند، بهتر است مصرف عسل گون را در برنامه غذایی خود بگنجانند. عسل گون که از شهد گل‌های گیاه گون تهیه می‌شود، ازجمله مواد طبیعی است که برای درمان کم‌خونی مفید بوده و مصرف مستمر آن در وعده صبحانه می‌تواند به خونسازی در افراد مبتلا به کم‌خونی کمک کند.
از طرفی مصرف این عسل در روزهای سرد پاییز و زمستان می‌تواند تاثیر زیادی بر درمان خشونت سینه و حنجره داشته باشد و احتمال ابتلا به گرفتگی صدا در افرادی که در فصل پاییز و زمستان دچار این عارضه می‌شوند را کاهش دهد. عسل گون کاملا زرد رنگ بوده و ظاهر آن شبیه عسل‌های معمولی است که برای صبحانه میل می‌کنید.
رنگ عسل مربوط به نوع گياهي است که از آن تهيه شده است. حتي رنگ عسل يک نوع گياه نيز ممکن است برحسب نوع خاک و شرايط آب و هوا تغيير کند. شدت نور آفتاب نيز روي رنگ شهد تأثير دارد. در ييلاق‌هاي باز و مرتفع، گياهان شهد روشنتري توليد مي‌کنند، درنتيجه عسل آنها نيز روشن‌تر است. با افزايش ميزان املاح در عسل، رنگ آن به تيرگي مي‌گرايد.
رنگ عسل روي ذائقه مصرف کننده مؤثر است. معمولاً عسل‌هاي سفيد و زرد رنگ ترجيح داده مي‌شوند. براي نشان دادن رنگ واقعي عسل، بايد آن را در ظروف شيشه‌اي تميز و شفاف ريخت و به بازار عرضه کرد. در واقع عسل ها از نظر مغذی بودن تفاوت چندانی با هم ندارند و تنها تفاوت شان در عطر و طعمشان است.
رنگ عسل اقاقیا، سفید روشن مانند آب است.
رنگ عسل افرا، لیمویی رنگ
رنگ عسل اسپرس، زرد طلایی
رنگ عسل انواع میوه‌ها، زرد متمایل به قهوه‌ای
رنگ عسل شبدر سرخ، زرد تمایل به قرمز
رنگ عسل زیرفون، زرد متمایل به سبز
رنگ عسل گل قاصد، زرد تیره
رنگ عسل نارون، قهوه‌ای
رنگ عسل صنوبر و زبان گنجشک، سبز تیره تا سیاه
شفافيت يکي از خصوصيات مهم عسل است. وجود مواد خارجي به غير از شهد خالص در عسل باعث تيرگي آن مي‌شود. ذرات کوچک هوا که همراه با عسل وارد شيشه مي‌شود نيز تا حدودي سبب کاهش شفافيت آن مي‌شود. شفافيت عسل نيز از نظر مصرف‌کنندگان بسيار مهم است.
چگونه عسل طبیعی را از عسل تقلبی تشخیص دهیم!
روش‌های زیادی که در حقیقت به افسانه شباهت دارد، در این‌باره شنیده می‌شود. مثلا می‌گویند اگر عسل شکرک بزند، تقلبی است یا اینکه رنگش باید کهربایی باشد یا اینکه اگر آن را در ظرف بریزیم، نباید رشته‌اش قطع شود، اما باید گفت که هیچ کدام از این روش‌ها، برای تشخیص عسل اصل از تقلبی، جواب نمی‌دهد.
عسل طبیعی و خالص، اصلا باید شکرک بزند. آنزیم‌ها و قند موجود در عسل باعث شکرک زدن آن می‌شود. اجسام خارجی از قبیل ذرات موم، گرده گل یا حتی گرد و غبار می‌توانند به‌عنوان هسته تبلور باشند. شاید بتوان گفت که عسل طبیعی و خالص را فقط می‌توان درآزمایشگاه های مواد غذایی از انواع تقلبی تشخیص داد.
تقلب در ساخت عسل به روش‌های متنوعی انجام می‌شود به صورتی که حتی اگر شما را بالای سر یک کندوی عسل هم بردند، باز هم نمی‌توانید مطمئن باشید عسل‌های روی شبکه موم‌های این کندوها تقلبی است یا اصل.
یک روش تقلب در ساخت عسل این است که مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌كنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند.
راه دیگر این است که به جای گیاهان، زنبورها را با آب قند تغذیه کنند. این عسل در آزمایشگاه به علت درصد بالای ساکاروزی که دارد، قابل‌تشخیص است، اما در مغازه‌های عسل فروشی تقریبا غیر ممکن است.
یکی از روش‌های کمی مطمئن برای شناخت عسل خوب، این است که آن را داخل یک لیوان آب سرد بریزید. اگر قطره‌های عسل حل نشدند و ته لیوان ته‌نشین شدند، عسل اصل است، اما اگر عسل در آب حل و ذرات آن به صورت رشته‌هایی در آب ناپدید شدند، احتمال اینکه آن عسل تقلبی باشد بیشتر است.
دومین روش این است که مقدار کمی عسل را با آب مخلوط کرده و به آن ۲ تا ۳ قطره سرکه اضافه کنید. اگر اضافه کردن سرکه موجب شد تا یک مخلوط کف‌آلود تولید شود، این مسئله نیز می‌تواند یکی از دلایل تقلبی بودن عسل باشد.
عسل تقلبی بویی ندارد یا بوی ترش می‌دهد، طعم خاصی نمی‌دهد، درون ظرف به صورت لایه‌لایه روی هم قرار می‌گیرد، هیچ‌گونه ناخالصی ای ندارد، بافتی خشن دارد و به‌‌رغم آنکه انبوه و فشرده به‌نظر می‌رسد وقتی با قاشق آن را بلند می‌کنید خیلی راحت و سبک به پایین می‌ریزد.
با خوردن عسل طبیعی، حالت گس‌مانندی در ته گلو احساس می‌شود، عطر و بوی عسل دارد، ناخالصی‌های طبیعی مانند گرده گل و میکرو ذرات موم در خود دارد. دارای بافتی نرم اما با انسجام است و هنگامی که آن را با قاشق بلند می‌کنیم به نرمی اما با انسجام و پیوستگی به پایین سرازیر می‌شود، درون ظرف لایه لایه نمی‌شود.
هیچ وقت عسل را در یخچال نگهداری نکنید.
درب ظرف عسل را محكم ببنديد. مخصوصا در زمستان.
عسل شكرك زده بايد مثل كره باشد و زبري نداشته باشد.
اگر عسل شكرك زد عسل را در ظرفي دربسته وسط قابلمه اي آبجوش بگذاريد، آرام آرام بلورها آب شده و عسل مثل روز اولش خواهد شد.
بهيچوجه مستقيم عسل را نجوشانيد كلا خاصيتش را از دست مي دهد.
مضرات عسل
دادن عسل به نوزاد زیر یک سال باعث بروز مسمومیت
اگر این اسپورها توسط افراد بزرگسال بلعیده شوند، تأثیر بدی بر آنها ندارد ولی اگر وارد بدن نوزاد شوند، در مجرای گوارشی او تکثیر می یابند و باعث تولید سم بوتولینم می شوند. حتی اگر برای شیرین شدن سر پستانک نوزاد، عسل به آن بمالید، چنین واکنشی را در بدن او ایجاد خواهد کرد. سم بوتولینم به عنوان کشنده ترین سم برای انسان شناخته شده است.
اگر کودک سالم زیر یک سال و خصوصا زیر ۶ ماهگی، پس از مصرف یا حتی چشیدن عسل، دچار علائمی مثل یبوست همراه با ضعف در مکیدن و گریه کردن یا نفس کشیدن شد، باید او را نزد پزشک ببرید ، زیرا ممکن است دچار بوتولیسم شده باشد، مگر اینکه علت دیگری برای این ضعف وجود داشته باشد.
بسیاری از افراد به تصور اینکه عسل بیماری زا نیست آن را بی رویه مصرف می کنند و علت آن این است که در بسیاری از رسانه به مشکلات ناشی از مصرف شکر و قند پرداخته شده است و عوارض مصرف زیاد از حد عسل کمتر رسانه ای شده است. اکثر مصرف کنندگان به اشتباه تصور می کنند استفاده از عسل به هر میزان برای آنها بیماری به همراه نخواهد داشت.
از نظر جذب، عسل دقیقا مثل همان قند خالص جذب می شود. ترکیب اصلی عسل ساکاروز و فروکتوز و گلوکز است که به طور معمول ساکاروز آن بیشتر است. ۱۰۰ گرم عسل نزدیک به ۳۰۰ کیلو کالری انرژی و ۷۵ گرم کربوهیدرات و به مقدار بسیار جزیی پتاسیم، فسفر و آهن دارد که قابل ملاحظه نیست.
بسیاری از مردم عسل را جزو قندهای طبیعی دانسته و فکر می کنند چاق کننده نیست. این باور کاملا اشتباه است. البته معمولا کسی عسل را به اندازه ای مصرف نمی کند که چاق شود اما یک قاشق چای خوری عسل مثل ۵ گرم قند ۲۰ کیلوکالری انرژی دارد.
حتی اگر قند خون بالایی دارید لزومی ندارد که از خوردن این شهد شیرین بپرهیزید اما مقدار مجاز استفاده از آن را رعایت کنید. عسل چون شاخص گلایسمیک پایین تری در مقایسه با قند دارد، بهتر از قند است. با این حال، عسل هنوز هم کربوهیدرات دارد، بنابراین برای بیماران دیابتی میزان استفاده از آن عین شکر محدودیت دارد.
یک قاشق چایخوری عسل کربوهیدرات و کالری ای بیشتر از مقدار مشابه شکر سفید و یا قهوه ای دارد. افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف عسل دقت نظر داشته باشند.
مصرف کم عسل به جای مصرف کم شکر برای بدن کافی است، زیرا ۵۵ درصد عسل حاوی قند فروکتوز (قند میوه) است که زیاده روی در خوردن آن انسان را دچار مشکلات جسمی مختلف می کند.
قند تصفیه شده (ساکاروز) در بدن انسان توسط انسولین در لوزالمعده تولید و پردازش می شود.
عسل نیز حدود ۵۵ درصد فروکتوز، قند میوه است که این قند توسط کبد پردازش می شود اما با وجود تفاوت شیمیایی، بدن ما هنوز به عسل به عنوان یک قند مانند شکر واکنش نشان می دهد. بنابراین مصرف زیاد آن انسان را حتی دچار بیماری دیابت نیز می کند. اتفاقی که در مصرف بیش از حد عسل در بدن می افتد دقیقا مشابه مصرف زیاد شکر است.
قند دریافتی زیاد، لوزالمعده را وادار به تولید انسولین اضافی می کند و مازاد آن در بدن به صورت چربی ذخیره می شود و این رخداد، دقیقا آغاز فرایند چاق شدن انسان است.
چشم عضوی بسیار حساس و ضعیف است که هرگونه اقدام نادرست موجب ضرر رسیدن به چشم می‌شود. متأسفانه برخی از افراد بر اساس شنیده‌ها در مورد مثلا درمان
در واقع این ترکیبات خارجی و غیرعلمی بر غدد فرعی ترشح اشک که نقش مهمی در سلامت چشم به عهده دارند تأثیر منفی می‌گذارند. این دسته از غدد که باعث باز و بسته شدن راحت پلک شده و مواد موکوئید و موسینی و آنتی بیوتیک‌هایی را در چشم ترشح می‌کنند تا در مقابل میکروب‌ها در امان باشد، با وارد شدن موادی از قبیل عسل به داخل چشم، دچار اختلال می‌شوند و در نهایت خشکی قرنیه و تحریک‌پذیری چشم را به همراه خواهد داشت.
همچنین مصرف عسل در افرادیکه دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند نیز توصیه نمی شود. در عسل تصفيه و پاستوريزه نشده، دانه‌هاي گرده گل‌ها و گياهان وجود دارد كه در برخي افراد كه زمينه آلرژي و حساسيت دارند، ممكن است ايجاد كهير يا راش‌هاي پوستي، خس‌خس سينه و آسم كند.
ممکن است بعضی از زنبورها به گل خرزهره و چند گل سمی دیگر عادت کنند و محصول سمی تهیه نمایند که البته این کار به ندرت اتفاق می افتد.
اين حالت‌ها در كودكان با وسعت و شدت بيشتري ايجاد مي‌شود و از اين نظر بهتر است به كودكان زير چهار سال عسل داده نشود. برعكس، بعد از سن چهار سالگي نبايد عسل را از برنامه غذايي كودك حذف نمود.
مشکلات قلبی و بیماری های کبدی عوارض دیگری از زیاده روی در مصرف هر نوع قند حتی عسل است.
دانستنیهای بیشتر در مورد عسل
عسل ماده شیرین شهد دار تغلیظ شده ای است که زنبور با بال زدن آب آن را تا حد ممکن تبخیر می کند. نوع عسل، رنگ و مزه آن بستگی به گل ها و گیاهانی دارد که زنبور از آن تغذیه می کند و شهد را می گیرد. عسل ها را بسته به نوع گل یا محل، به انواع عسل یونجه، عسل کاج، اقاقیا، عسل کوهستان و... تقسیم می کنند.
عسل‌هایی که رنگ تیره‌تری دارند از خواص آنتی‌اکسیدانی قوی‌تری برخوردارند. عسل فاسد نمی‌شود و در صورتی که درب ظرفی که عسل را در آن نگه می‌دارید به خوبی ببندید تا هوایی داخل آن نشود، امکان نگهداری آن برای مدت طولانی وجود خواهد داشت. در واقع باستان‌شناسان در مقبره فراعنه در مصر باستان واقع در شهر Thebes و در مقبره Tutankhamen چندین و چند شیشه مهر و موم شده عسل یافتند. اما هیچ اطلاعاتی مبنی بر اینکه باستان‌شناسان با آن همه شیشه عسل چه کردند، در دست نیست!
عسل همواره یکی محبوب‌ترین خوراکی‌های آشپزی و در عین حال داروی تسکین بسیاری از بیماری‌ها بوده است. در سرتاسر کره خاکی نیاکان ما از مزایای عسل به خوبی آگاه بودند. نخستین کاربردهای شناخته شده عسل در درمان‌های دارویی به حدود ۴۰۰۰ سال پیش بر روی لوحه‌های سنگی بر جای مانده از اقوام سومری باز می‌گردد. عسل تقریبا حدود ۳۰٪ از درمان‌های دارویی سومریان را در بر می‌گرفت.
در هند، عسل یکی از مهمترین عناصر طب کهن و سنتی هندوها یعنی سیدها و آیوروداست. در مصر باستان کاربرد آن برای درمان بیماری‌های پوستی و چشمی و همچنین به عنوان مرهمی طبیعی بر روی زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده می‌شد. فرهنگ‌های دیگر نیز از عسل برای اهداف دارویی گوناگون بهره می‌برند.
احتمالا هیچ کس مانند هندی‌ها چنان ژرف درباره مزایای عسل کنکاش نکرده است. عسل موهبت طبیعت به بشر تلقی می‌شد و از ترکیبات ضروری در هر آشپزخانه‌ای به حساب می‌آمد.
عسل بخش مهمی از برنامه غذایی همه افراد بالای ۱۲ ماه را تشکیل می‌دهد. آنها عسل را خوراکی قابل هضمی تلقی می‌کنند و معتقدند که به آسانی در بدن انسان هضم می‌شود.
یکی از کاربردهای عسل در سیدها و آیورودا، استفاده دارویی از آن است. هنگامی که دارویی با عسل مخلوط می‌شود، با سرعت و سهولت جذب بدن شده و در کل سیستم بدنی و گردش خون تاثیرگذار است. همچنین گفته می‌شود که عسل خاصیت دارویی خود را حفظ می‌کند و تاثیرات آن برای مدت‌ها باقیست.
عسل در متون سیدها برای درمان موارد مرتبط با ( ushna در ترجمه‌ای آزاد، آتش معنا می‌دهد) از قبیل ترشحات مخاطی بیش از حد، استفراغ، مشکلات گاز معده و از بین بردن آلودگی‌های خونی تجویز می‌شد.
متون سیدها به معرفی هفت نوع متفاوت عسل می‌پردازد که این تفاوت بر حسب مکانی است که عسل از آن جمع شده. عسلی که از جنگل‌های انبوه کوهستانی جمع‌آوری شده با عنوان عسل کوهی یا عسل کوهستانی شناخته می‌شود و گفته می‌شود که دارای ارزشمندترین خواص دارویی است. اعتقاد بر این است که شهدی که زنبورها جمع کرده و این نوع عسل را می‌سازند خواص گیاهان دارویی بسیاری را در خود جای داده است.
