ماست و ترکیبات آن
ماست از تخمیر شیر به دست میآید، پس از حرارت دادن شیر تا دمای ۸۰ درجه سانتیگراد و تغییر و تخریب پروتئین کازئین در شیر و اضافه شدن استرپتوکوکوس و بیفیدو باکتریها، در شیر لخته ایجاد شده و پس از سرد کردن تا دمای ۴۵ درجه سانتیگراد بین ۷-۴ ساعت ماست به دست میآید. ماست دارای سه نوع کمچرب، با چربی متوسط و پرچرب میباشد.
یک لیوان ماست کم چرب (۲۵۴ گرم) حاوی ۱۵۵ کیلو کالری انرژی، ۱۳ گرم پروتئین، ۱۲گرم کربوهیدرات و ۸/۳ گرم چربی است که البته میزان چربی آن به شیر اولیه بستگی دارد. ماست، منبع عالی برای کلسیم (۴۴۷ میلی گرم) و ریبو فلاوین و منبع خوبی برای منیزیم (۴۳ میلی گرم) و پتاسیم (۵۷۳ میلی گرم) است.
طبیعت ماست گرم و در درجه دوم سرد است. هرچه ماست ترشتر باشد، سردی آن زیادتر است. ماستی که چربی آن گرفته شده باشد، به مراتب بهتر از ماست پرچرب است.
خواص و فواید ماست
پیشگیری از پوکی استخوان (استئوپروز)
مصرف کلسیم و ویتامین D، از پوکی استخوان جلوگیری میکند. کلسیم در تمامی سنین در حجم و استحکام استخوان نقش اساسی دارد و ویتامین D جذب کلسیم را بالا میبرد. برای دارا بودن استخوانهای محکم روزانه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیگرم کلسیم لازم است که سه لیوان ماست، آن را تامین میکند. امروزه بسیاری از انواع ماستها با ویتامین D غنی شده است. روزانهIU ۴۰۰ ویتامین D برای جذب کلسیم لازم میباشد.
به دلیل اسیدیته بیشتر ماست نسبت به شیر، کلسیم و منیزیم آن بسیار راحت تر از شیر جذب می شوند. بنابراین برای زنان در سنین یائسگی که بسیار در معرض خطر اختلالات استخوانی و پوکی استخوان هستند، ماست و سایر لبنیات منبع غذایی بسیار مهم برای کلسیم هستند.
حفظ سلامت روده ها و پیشگیری از سرطان روده
ماست به رودهها کمک میکند تا به حال عادی خود برگردند؛ باکتریهای مضر را از رودهها خارج میکند و در نتیجه هضم و جذب غذا آسان میشود.
باکتریهای ماست بسیاری از ویتامینهای گروه B را میسازد و به خون میفرستد. اسید لاکتیکی که از ماست حاصل میشود، رودهها را از میکروبها و عمل زیانبخش آنها پاک میکند.
همچنین ماست با ایجاد شرایط مناسب بیولوژیکی، باعث جذب بهتر برخی مواد غذایی میگردد که از جمله آنها میتوان به افزایش جذب کلسیم و ویتامینهای گروه B اشاره نمود. در کودکانی که دچار بیماری سوء جذب هستند، ماست به جذب دو ترکیب مهم غذایی، پروتئینها و مواد معدنی کمک میکند. اسید لاکتیک موجود در ماست باعث سهولت جذب و هضم این ترکیبات مغذی میشود.
ماست با خنثی سازی برخی ترکیبات مضر صفراوی، از تحریک جدار رودهها کاسته واحتمال بروز
سالخوردگان و اشخاصی که همیشه از عفونتهای رودهای خود مینالند، اگر بطور مرتب ماست بخورند، گاز و عفونت روده آنها به کلی برطرف خواهد شد.
ماست به دلیل دارا بودن پروبیوتیکها فعالیت روده را افزایش داده و از یبوست جلوگیری میکند.
بهتر است بدانیم ماست ترش به مراتب بهتر از ماست شیرین است در موارد اسهال معمولا از ماست ترش استفاده کنید.
مناسب برای کسانی که لاکتوز را تحمل نمی کنند
ماست برای کسانی که به مشکل عدم تحمل لاکتوز دچار هستند، جایگزین مناسبی برای شیر است. درحالیکه ۸ درصد جمعیت جهان نسبت به شیر حساس هستند، پژوهشگران اعلام کردهاند که شیر دارای لاکتوز و پروتئین کازئین است که افراد به آن آلرژی دارند و در ماست این دو عامل به مقدار حداقل وجود دارد، در صورتی که یک لیوان ماست، همان مقدار پروتئین و کلسیم را به افراد میرساند.
هنگام مصرف آنتی بیوتیک ماست بخورید
متخصصان در هنگام مصرف آنتیبیوتیکها ، مصرف ماست را توصیه مینمایند زیرا اغلب آنتیبیوتیکها باعث نابودی باکتریهای مفید دستگاه گوارش شده و متعاقبا باعث اختلال در کار دستگاه گوارش میشوند. ماست میتواند به برگشت شرایط طبیعی رودهها کمک نماید. توصیه شده در هنگامی که قرار است بیمار بیش از ۲هفته آنتیبیوتیک مصرف نماید، حداقل ۲۵۰ میلیلیتر ماست را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهد.
درمان عفونت پیلوری معده
ماست بهترین دارو برای معده است، باکتریهای مفیدی در معده تولید میکند که برای سلامت بسیار مفید است. در کسانی که به عفونت پیلوری معده مبتلا هستند، ماست اسید معده را معتدل کرده و سوزش معده را که باکتری هلیکوباکترپیلوری ایجاد میکند، کاهش میدهد.
در تحقیقات اخیر در تایوان، ماست به دلیل دارا بودن لاکتوباسیلوس در درمان عفونت هلیکوباکتر مفید میباشد و خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش میدهد.
هضم ماست آسانتر از شیر است.
کاهش کلسترول خون
تحقيقات نشان داده كه ماست مي تواند باعث كاهش كلسترول خون شود. اين ممكن است به علت تأثير فعاليت باكتري هاي زنده وسهولت متابوليسم كلسترول باشد. زيرا ماست مي تواند اتصال هايي را با اسيدهاي صفراوي ايجاد كند. (اسيدهاي صفراوي درساخت كلسترول نقش دارند.)
کاهش خطر فشارخون بالا
در تحقیقات اخیری که در دانشگاه مادرید اسپانیا بر روی ۵۰۰۰ نفر انجام شد ۵۰ درصد خطر فشارخون بالا در افرادی که روزانه ۳-۲ سهم ماست کمچرب مصرف میکردند کاهش پیدا کرد. دانشگاه هاروارد اعلام کرده است که کلسیم موجود در لبنیات در باز شدن عروق و کاهش فشارخون نقش دارد.
کاهش عفونت قارچی دستگاه تناسلی در زنان
قارچ کاندیدا (Candida) سبب عفونت دستگاه تناسلی میگردد و بیماری بسیار شایع در زنان است. PH مناسب دستگاه تناسلی حدود ۵/۴- ۴ میباشد. در افراد دارای کاندیدا، PH حدود ۶ میباشد. در تحقیقات اخیر افرادی که روزانه یک لیوان ماست به مدت یک ماه مصرف کردند، PH دستگاه تناسلی از ۶ به ۴ رسیده و عفونت کاندیدا در آنها به صورت محسوس کاهش پیدا کرده است.
کاهش وزن بدن
برای کاهش وزن باید مصرف ماست در رژیم غذایی گنجانده شود. زیرا ماست توانایی بدن را برای سوزاندن چربیها تقویت کرده و حفظ عضلات در وضعیت مناسب را تسهیل میکنند.
یک لیوان ماست با چربی متوسط حاوی ۱۳۰ کیلوکالری انرژی میباشد. در تحقیقات اخیر بر روی دو گروه ۱۵ نفری از افراد، میانوعدههای حاوی مقدار یکسان ۱۳۰ کیلوکالری (یک لیوان ماست و انواع آبمیوه) به افراد داده شده است. در افرادی که ماست را میانوعده خود انتخاب کردند در وعده غذایی اصلی خود به میزان کمتری ماده غذایی مصرف کردند. محققین به این نتیجه رسیدهاند که ماست احساس سیری را در افراد افزایش میدهد.
همچنین کلسیم موجود در شیر و ماست سبب افزایش متابولیسم شده و سوخت و ساز بدن را افزایش میدهد و در درازمدت سبب کاهش وزن بدن میگردد.
آرامش اعصاب با مصرف ماست
مطالعات جدید دانشمندان نشان میدهد پروبیوتیک موجود در ماست طبیعی میتواند به بهبود روحیه افراد کمک کند؛ چرا که این مواد قادرند عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهند.
تحقیقات پیشین نشان داده بود باکتریهای مفید، مغز موشها را تحت تأثیر قرار میدهند اما هیچ تحقیقی همین امر را در مغز انسان تأیید نکرده بود. مطالعه پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در لسآنجلس نشان داد افرادی که روزانه دو وعده ماست پروبیوتیک مصرف میکنند، عملکرد مغزی هوشیارانهتری دارند چه در فعالیت استراحت مغزی و چه در واکنش به یک کاری که نیازمند توجه احساسی است.
این محققان میگویند سویههای پروبیوتیک خاصی در ماست وجود دارد که مصرف آن در طول زمان میتواند فوایدی برای سلامتی داشته باشد از جمله از بین بردن استرس، اضطراب و دیگر مشکلات روحی.
ضمنا ماست به دلیل دارا بودن فسفر، تقویت کننده حافظه است.
دیگر فواید ماست
ماست نیرو، نشاط، مقاومت و چابکی به فرد می دهد و دستگاه بدن را از سموم پاک می کند. به همین دلیل است که در تمام بیماریها، خوردن آن را تجویز می کنند.
ماست قندخونتان را تنظیم می کند. علاوه بر این ماست به آرامی جذب روده ها می شود و قندخون پس از مصرف این خوردنی خیلی به کندی افزایش می یابد و به همین خاطر ماست در متعادل نگه داشتن قند خون موثر است.
ماست منبع بسیار خوبی برای جذب پروتئین است. در هر۲۵۰ میلی لیتر ماست تقریبا ۱۴- ۱۰ گرم پروتئین موجود می شد، که تقریبا برابر با ۲۰ درصد نیاز روزانه است.
وجود ماست در غذای افراد گرم مزاج سبب حفظ نشاط جنسی ایشان خواهد شد.
خواص ماست در سلامت پوست و مو
ماست ضد چروک پوست صورت
تحقیقات نشان می دهد که اسید لاکتیک موجود در ماست می تواند باعث تحریک تولید کلاژن شود. کلاژن ماده ای است که برای ترمیم سلول های آسیب دیده پوست بسیار مهم و ضروری است. به دلیل خواص مرطوب کنندگی که در اسید لاکتیک ماست وجود دارد، ترک های کوچکی که روی پوست به وجود می آید با استفاده از ماسک ماست به سرعت از بین می رود.
برای رفع ترک خوردگی لب ها از ماست استفاده کنید. برای تهیه مرهم لب ها، چند قطره آب لیمو را در کمی ماست مخلوط کنید. آن را روی لب ها بمالید و بگذارید ۴۵ دقیقه بماند. سپس مقدار اضافی را با تکه ای پنبه تمیز کنید. در نهایت مقدار مرهم مغذی نیز روی لب ها بگذارید. این کار را چندین بار در هفته انجام دهید.
از بین بردن لکه ها با ماست
ماست می تواند لکه های نازیبا روی پوست را کاهش دهد. برای برطرف کردن لکه ها لازم است تا چند قطره آب لیمو را در ماست بریزید و به آرامی چند دقیقه ای روی قسمت مورد نظر ماساژ دهید. این کار را ۲ بار در هفته تکرار کنید.
ضد آفتاب سوختگی
در صورت بروز آفتاب سوختگی مقداری ماست شیرین را روی پوست حساس آسیب دیده بمالید و تاثیر خنک کننده آن را خیلی زود احساس کنید. اسید لاکتیک موجود در ماست، آفتاب سوختگی را درمان می کند.
رفع خارش پوست با ماست
مبتلایان به خارش، سوزش، جوش و ناراحتی های پوستی می توانند برای سلامتی خود از ماست استفاده کنند و ماست از پنی سیلین هم قویتر است. مالیدن ماست شیرین به دست و صورت باعث نرمی و لطافت پوست شده و از امراض جلدی بویژه جوش غرور جلوگیری میکند. ماست انسان را از امراضی همانند اگزما و کهیر حفظ میکند. دقت داشته باشید که ماست ترش به صورت خود نمالید.
از خوردن پرتقال و ماست با هم پرهیز نمایید چرا که باعث بروز اگزما میشود.
خواص ماست برای مو
ماست در مقابله کردن با بیماری
ویتامین ها و پروتئین های موجود در ماست رطوبت را برای موهای خشک و آسیب دیده تامین می کند و موجب تغدیه و نرمی موها می شود. اسید لاکتیک نیز پوسته های مرده را از موها جدا می کند و به آنها درخشندگی می بخشد. برای این منظور ماست را روی همه موها به خصوص قسمت های خشک بگذارید و سر را با یک روسری بپوشانید و اجازه دهید نیم ساعت بماند. سپس موها را کاملا آبکشی نمایید و شامپو بزنید. شستوشوی سر با ماست شیرین، مو را تقویت کرده و از ریزش آن میکاهد.
آب ماست و خواص آن
آب ماست مايعي است كه هنگام تهيه ماست از شير جوشيده و غليظ شده تشكيل مي شود و روي سطح ماست قرار مي گيرد. در حاليكه تمام پروتئين به ماست منتقل مي شود، مواد حياتي در آب آن جمع مي گردد.
ناراحتی کلیه و عدم تحمل پروتئین
آب ماست منبع پروتئين خوبي براي مشكلات كليوي است و سلول هاي ايمني بدن را فعال مي كند. با توجه به اينكه آب ماست مقدار كمي چربي و پروتئين دارد ولي داراي مقادير زيادي مواد معدني خصوصاً كلسيم و ويتامين هاي محلول در آب مثل ۲B و ۶B مي باشد، در مقايسه با شير ميزان مواد با ارزش آن در هر كالري بيشتر است.
بنابراين به فردي كه بايد چربي و پروتئين كمي مصرف كند و در مقابل به مواد معدني و ويتامين نياز دارد، توصيه مي شود آب ماست بيشتري مصرف كند.
مصرف آب ماست، نه بار كليه ها را سنگين مي كند و نه داراي پروتئين است كه در اثر تجزيه موادي تشكيل گردد كه باعث چاق شدن باسن و ران و شكم گردد.
كليه ها مي توانند مقادير كم پروتئين را تحمل كنند، زيرا در صورت مصرف زياد پروتئين مواد حاصل از تجزيه آن، فشار را در كليه ها افزايش داده و در نهايت اجزاء تشكيل دهنده كليه صدمه ديده و حساس مي شوند.
به استثناي آب ماست، تقريباً تمام مواد لبني كه منبع تأمين كلسيم و ويتامين مي باشند، داراي مقادير زيادي پروتئين هستند. آب ماست داراي مقادير كمي پروتئين است و بدن مي تواند به راحتي از اين مقدار پروتئين، به طور مطلوب استفاده كند. بنابراين براي افرادي كه به دليل داشتن پروتئين بالا، از خوردن شير منع شده اند، آب ماست به عنوان يك جايگزين مناسب توصيه مي شود.
پروتئين موجود در آب ماست حاوي مقدار زيادي اسيدهاي آمينه سيستئين است كه ميتواند در اثرات ماست بر ايمني نقش داشته باشد. اين اسيدهاي آمينه جزو مهمي در توليد گلوتاتيون ميباشد. گلوتاتيون براي سميت زدايي مواد سرطان زاي داخلي و خارجي، وراديكالهاي آزاد همچنين تنظيم اعمال ايمني لازم است.
چندين مطالعه نشان داده است كه پروتئين موجود در آب ماست، شيوع عفونت را كاهش داده و طول عمر را ميافزايد.
کاهش وزن با آب ماست
با نوشيدن آب ماست به جنگ سلول هاي چربي برويد. با رژيم محتوي آب ماست، خيلي از افراد چاق وزن خود را كم مي كنند. نبودن چربي، پايين بودن كالري و وجود ويتامين و مواد معدني در آب ماست، بدون ايجاد كمبود مواد مغذي، لاغر شدن را تسهيل مي كند. علاوه بر اين، خوردن آب ماست هضم غذا را شدت مي بخشد.
مبارزه با یبوست
كساني كه از يبوست رنج مي برند با خوردن آب ماست مي توانند اين مشكل را رفع كنند. كافي است هر روز يك ليوان آب ماست بنوشند. با نوشيدن آب ماست، اسيد لاكتيك و ميكروب هاي اسيد لاكتيك موجود در آب ماست، روده را به راحتي تحريك مي كند.
تذكر : كسانيكه يبوست ندارند بايد از مصرف زياد آب پنير يا آب ماست خودداري كنند زيرا باعث اسهال مي شود.
مضرات ماست و موارد منع مصرف
مصرف ماست برای افراد لاغر با مزاج گرم و خشک مناسب و اثر دارویی دارد ولی در افراد با مزاج سرد و تر ممکن است باعث بروز علامات نامطلوبی شود.
از با هم خوردن پرتقال و ماست بپرهیزید. چون باعث بروز اگزما میشود.
آخرین تحقیقات حاكی از آن است كه مصرف مقادیر زیادی از محصولات و فرآورده های لبنی، خطر ابتلا به بیماری
برای کسانی که از ابتدا معده سردی داشته اند یا در اثر بروز سوء مزاج، معده شان سرد شده است، مصرف مکرر مقادیر زیاد ماست مضر می باشد. این افراد باید ماست را حتما با مصلحات آن بخورند. برخی از مصلحات ماست عبارتند از: سبزی های خشکی مثل نعناع، آویشن و پونه، پودر دارچین، زیره، زنیان و زنجبیل، کشمش، عسل، شیره و شکر.
خیلی از غذاهای مورد مصرف امروزه ما سرد است. پس قراردادن
کسانی که می خواهند دچار درد مفاصل و بیماریهای مربوط به آن نشوند و نیز کسانی که
یکی دیگر از موادی که با ماست ناسازگار است، تخم مرغ می باشد. پس خوردن ماست با کوکو، املت، نیمرو و سایر غذاهایی که در پخت آن ها تخم مرغ بکار رفته است، مناسب نیست. بهتر است ماست را به عنوان یک وعده جداگانه یا میان وعده و همراه مصلحات آن میل کرد.
از دیگر موارد ناسازگار با ماست، ترشی است. در واقع خوردن بعضی غذاها با ترشی عجین است و خوردن ماست با آن ها مناسبتی ندارد؛ مانند آبگوشت.
معمولا ماستهايي با چربي بالاي ۲,۵ درصد پرچرب محسوب ميشوند. اين چربي از نوع اشباع و حاوي مقداري كلسترول است و به اندازه چربي گوشت قرمز، پيه و دنبه براي بدن زيان دارد. چربي اين محصولات در بدن اثر مستقيم بر رگهاي قلب داشته و در طولاني مدت با ايجاد فشار خون بالا و رسوب چربي در ديواره رگها موجب تنگ شدن رگهاي اصلي قلب و تصلب شرايين ميشود. اين خطر زماني تشديد ميشود كه بدن بدون تحرك باشد.
دانستنیهای بیشتر در مورد ماست
شواهد تاریخی گویای این مطلب می باشند که ماست بنا بر یک اتفاق تولید شد. تاریخچه تولید آن به زمانی برمی گردد که شیر را در مشک هایی از جنس پوست گاو و بز حمل می کردند و تحت تاثیر آنزیمهای موجود در پوست جانور و گرما، شیر تخمیر شده و نهایتا اولین ماست به دست آمد.
فرق ماست شیرین و ترش
ترشي و شيريني ماست نشاندهنده كيفيت آن نيست. معمولا نگهداري آن در مدت طولاني يا خارج يخچال منجر به ترش شدن آن ميشود. بد نيست بدانيد ترشي ماست از نظر تغذيهاي به جذب كلسيم كمك ميكند.
تاریخ مصرف ماست
ماست معمولا ۱۰ تا ۱۵ روز تاريخ مصرف دارد و بعد از گذشت اين تاريخ كمي ترش ميشود، اما مصرف آن براي سلامت ضرري ندارد. چراكه ترشي ماست از رشد ميكروارگانيسمهاي مضر آن ميكاهد. در صورت آلوده شدن ماست به كپك و يا ايجاد طعم تلخ، آن را دور بريزيد.
انواع فراورده های ماست
گاهی برای افزایش مدت نگهداری ماست، آن را پس از تولید و تنظیم شدن اسید، به وسیله ی دستگاه مخصوصی، حرارت داده و استریل می کنند. سپس در شرایط استریل بسته بندی می کنند. این نوع ماست دارای ماندگاری طولانی چهار تا شش ماه است. البته باید در نظر داشت به علت اینکه در این روش باکتری های ماست از بین می روند، عده ای خواص ماست تازه را برای آن قائل نیستند.
این محصول مخصوص کشور ما می باشد و با استفاده از باکتری تولید کننده اسید لاکتیک (لاکتو باسیلوس) تولید می شود. برای این کار از ماست تازه به عنوان ماده اولیه استفاده می شود. این فراورده حالت آبکی دارد و ماندگاری آن حدود ۱۵ روز است.
این محصول را با کاهش آب ماست، تولید می کنند. عمل کاهش دادن آب ماست به وسیله دستگاه یا کیسه های کتابی انجام می شود. ماندگاری ماست چکیده به علت داشتن اسید بالا حدود ۱۰روز در دمای یخچال است.
این محصول در اصل فراورده ویژه ای از ماست با ماندگاری طولانی است. برای تهیه این محصول، ماست را پس از فرموله کردن، حرارت دادن و حذف آب اضافی به صورت تغلیظ شده یا خشک در می آورند.
این فرآورده محصول جانبی در تولید ماست چکیده است. برای تهیه قره قورت معمولا آب ماست را (بخشی از ماست را که هنگام تغلیظ از آن جدا می شود) به وسیله حرارت تغلیظ نموده و بسته بندی می کنند. این محصول بسیار ترش مزه بوده و به عنوان چاشنی همراه غذاهای مختلف مصرف می شود.
این محصول به نام بستنی ماست هم معروف است که در کشورهای خارجی وجود دارد. در این فراورده پس از فرمولاسیون، ماست را در فریزرهای بستنی ساز منجمد کرده و به صورت دسر مصرف می کنند.
تولید ماست میوه ای در دنیا بسیار رایج است و طرفداران زیادی نیز دارد. برای تولید این محصول از دو روش تولید ماست میوه ای با استفاده از اسانس و رنگ خوراکی و تولید ماست میوه ای با مربا یا مارمالاد میوه استفاده می شود.
وجود پروبیوتیکها در ماستهای غنیشده
اصطلاح پروبیوتیک (probiotic) که ریشه لاتین دارد، به معنی (برای زندگی) است و سازمان جهانی بهداشت، این اصطلاح را به ارگانیسمهای زندهای اطلاق میکند که در صورت مصرف به میزان لازم، اثرات سلامتزایی موثری برای میزبان خود دارند.
پروبیوتیکها یک سری موجودات ریز و زنده هستند که در رودهها باعث توازن میکروبی میشوند و برای سیستم گوارش بسیار مفید میباشند. مصرف پروبیوتیکها ایمنی بدن را افزایش میدهد. پروبیوتیکها مانع رشد باکتریهای مضر روده میشوند و در ساخت ویتامینها و اسیدهای آمینه نقش دارند و عوامل بیماریزا را کاهش میدهند و نقش درمانی در پیشگیری از مشکلات گوارشی دارند.
ماست یک غذای سنتی و پرمصرف است که حاوی مقادیر قابل توجهی از پروبیوتیک ها است. برای تولید ماست از باکتری های لاکتیک اسید استفاده می شود که باعث تخمیر شیر و تبدیل قند لاکتوز به اسید لاکتیک می شوند.
در تحقیقات اخیر نشان داده شده است اگر مادران باردار ۶ ماه ماستهای حاوی پروبیوتیک مصرف کنند نوزادان دچار اگزمای پوستی نمیشوند.