کنگر؛ مواد تشکیل دهنده و ویتامین ها

کنگر طبیعتی گرم و خشک دارد، داراي ويتامين‌هاي A ، B ، D ، E بوده و املاح معدني مانند پتاسيم و كلسيم دارد. کنگر بادشكن و پيشاب‌آور است، از اسهال جلوگيري کرده، براي درمان مرض قند و همچنین در هضم غذا، سلامت دستگاه گوارش و سیستم قلبی عروقی مؤثر است.

مواد مغذي اصلي موجود در ۱۰۰ گرم کنگر خام:
انرژي ۱۸ کيلو کالري
پتاسيم ۳۶۰ ميلي گرم
آهن ۱ ميلي گرم
فولات ۲۱ ميکروگرم
کلسيم ۴۱ ميلي گرم
ویتامین ب۵ (پتنوتنيک اسيد) ۰/۳ ميلي گرم
ويتامين ب۱ ۰/۱ ميلي گرم
سديم ۲۷ ميلي گرم
بتاکاروتن ۳۹ ميکروگرم
فيبر ۴ گرم

فواید و خواص کنگر

سلامت دستگاه گوارش
سرگل هاي اين گياه به عنوان سبزي مصرف مي شود که براي دستگاه گوارش مقوي بوده، به هضم مواد غذايي کمک مي کند و اشتها را باز می کند. کنگر به ناراحتی های معده التیام می بخشد و برای درمان نفخ و حالت تهوع، اسهال خفیف یا یبوست و سوء هاضمه بکار می رود.
از آنجايي که کنگر محتوي کربوهيدرات پيچيده غير قابل هضم به نام اينولين است، خاصيت مسهلي دارد. از طرفي اينولين موجود در کنگر، باعث افزايش باکتري هاي مفيد و کاهش باکتري هاي مضر در مدفوع مي شود. این خاصیت کنگر، باعث حفظ سلامتي روده شده و احتمالاً مي تواند خطر سرطان روده باريک را کاهش دهد.

سلامت قلب و عروق
کنگر حاوی مقدار اندکی سدیم و مقدار زیادی پتاسیم است که می‌تواند در تعدیل فشارخون در افراد مبتلا به پرفشاری خون موثر باشد. کنگر قلب را تقویت کرده و دارای اثراتی نظیر جلوگیری از تجمع پلاکت‌ها در خون است. بنابر این کنگر خون را رقیق می کند.
عصاره برگ و ريشه کنگر براي جلوگيري از رسوب چربي در جدار رگ ها مفيد است. ماده سينارين که در عصاره برگ کنگر وجود دارد، باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون مي شود.

سلامت کبد
کنگر در درمان يرقان، نارسايي کبد و دفع مزمن آلبومين موثر بوده و از کبد در برابر سموم شيميايي محافظت مي کند و به همین دلیل از دانه‌های آن داروهایی برای درمان بیماری‌های کبدی به بازار عرضه شده است.
سينارين موجود در کنگر و ماده ديگري که به عنوان اسيد کافئيک شناخته شده است، کبد را در برابر عفونت حفظ کرده و موجب می شود تا کبد بتواند در صورت آسیب در برابر عفونت ها، بخش های تخریب شده خود را دوباره ترمیم کند.
کنگر با کنترل و تنظیم ترشحات صفرا در کبد، می‌تواند به ‌خوبی عملکرد کبد را تنظیم کند و به این ترتیب مانع از بروز برخی از بیماری‌های پوستی که ناشی از اختلال در عملکرد کبد هستند، شود.
همچنین کنگر اعمال کبد را تقویت کرده، ترشح صفرا از کبد را افزایش می‌دهد. این گیاه از تجمع چربی در سلولهای کبدی جلوگیری کرده و در درمان یرقان یا زردی، قولنج کبدی و سنگ کیسه صفرا بسیار موثر است. آنهائی که کبد چرب دارند بهتر است از کنگر استفاده کنند.

تقویت سیستم ایمنی بدن
کنگر ضد درد و ضد التهاب بوده و با خواص آنتی‌اکسیدانی خود، احتمال بروز سرطان را کاهش می‌دهد. اینولین موجود در کنگر باعث افزایش باکتری‌های مفید و کاهش باکتری‌های مضر در مدفوع می‌شود و احتمالاً می‌تواند خطر سرطان روده باریک را کاهش دهد. آنتی‌اکسیدان موجود در کنگر، پوست را در برابر سرطان محافظت می‌کند.
مصرف برگ و میوه کنگر در غذاهایی مانند آش، می تواند موجب افزایش انرژی و سطح ایمنی و سلامت بدن شده و قوای جسمانی را تقویت نماید.

کمک به کاهش وزن
کنگر دارای مقدار زیادی فیبر بوده ولی فاقد کالری است. کنگر به افزایش میزان سوخت کالری غذا کمک کرده و با داشتن مقدار زیادی فیبر، موجب احساس سیری، کاهش وزن و لاغری می‌شود. در حقیقت افرادی که از کنگر در یکی از وعده‌های غذایی خود استفاده می‌کنند، می‌توانند از خواص درمانی این گیاه به‌ منظور کاهش وزن استفاده کنند. بهترین روش برای مصرف روزانه کنگر، استفاده از آن برای تهیه انواع سالادهاست.

سلامت کلیه ها
برگ های کنگر، محرک کلیه ها بوده و به عنوان ماده افزایش دهنده ادرار (دیورتیک) شناخته شده است. کنگر از ورم حاصل از احتباس آب جلوگیری می‌کند. مصرف کنگر می‌تواند تاثیر بسیار خوبی در پاکسازی و تخلیه کلیه‌ها و بهبود عملکرد آن‌ها در دفع مواد زائد از بدن داشته باشد.
کنگر با تحریک کلیه در دفع اوره و کلسترول اثر به سزایی در دفع سموم از بدن دارد. این گیاه برای درمان ازدیاد اوره خون، درمان قولنج کلیه و نیز درمان سنگ کلیه، به کار می رود.
برای رفع آب آوردن بدن از جوشانده کنگر استفاده کنید. مقدار ۴ -۱ گرم برگ خشک يا خام آن را دم کرده و سه فنجان در روز مصرف کنید.

کنترل بروز دیابت نوع یک
کنگر و برگ‌های آن در سبد غذایی خانواده و در وعده‌های غذایی می‌تواند با کاهش قابل توجه میزان گلوکز، کلسترول و تری‌گلیسرید خون به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع یک کمک کند.

سایر خواص درمانی کنگر
استفاده از کنگر برای رفع کم خوني بعد از جراحي موثر است.
کنگر ضدعفونی‌کننده و تب‌بر است.
براي زخم ريه و جراحات روده مفيد است
ضماد ريشه کنگر براي سوختگي آتش و پيچيدگي عصب مفيد مي‌باشد.
صمغ بوته‌ي کنگر ايجاد قي مي‌كند و همراه با آن بلغم و صفراي اضافي بدن را دفع مي‌كند.
کنگر داراي هورمون هاي گياهي بوده و ترشحات غدد را تقويت مي‌نمايد. شهرت آن در تقويت غرايز جنسي است.
کنگر مرض برص را كه در نتيجه بر هم خوردن تعادل ترشحي داخلي صورت مي‌گيرد، درمان می کند. براي معالجه پيسي در گذشته ۳/۱ آب كنگر را با روغن و موم مخلوط مي‌كردند و روي لكه‌هاي براق مي‌گذاشتند.
این گیاه براي درمان روماتيسم، آسم، ميگرن، سرگيجه، بيماري‌هاي پوستي مفید است.
ضماد کنگر براي درمان جراحات، خارش و بوي عرق بدن نافع است.

نحوه مصرف کنگر

پس از پاک کردن کنگر و شستن آن، کنگر ها را مانند کرفس خرد می کنند و پس از اینکه آن را کمی در روغن سرخ کردند می توان آن را در تهیه خورش کنگر بکار برد.
می توان کنگر را به صورت خام در سالاد ریخته و مصرف کرد.
از آنجاییکه طبع کنگر گرم است، بهتر است آن را با ماست مصرف کرد.
می توان کنگر خرد و سرخ شده را در فریزر نگهداری کرده و هنگام پخت قورمه سبزی آن را با سبزی قورمه مخلوط کرد. خورش قورمه سبزی با ترکیب کنگر بسیار خوشمزه تر از قورمه سبزی معمولی است.

موارد منع مصرف کنگر

زنان باردار، کودکان و افراد مبتلابه بیماری‌های کبدی یا کلیوی بهتر است از مصرف کنگر پرهیز کنند.
همچنین کسانی که نسبت به کنگر یا ماده سینارین حساسیت دارند، باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
کسانی که دچار بیماری های کلیوی و کبدی هستند باید در مصرف کنگر احتیاط کنند. با توجه به اینکه کنگر باعث انقباض کیسه صفرا می‌شود، افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، از خوردن آن صرف‌نظر کنند. چرا که افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود.
کنگر طبیعتی گرم و خشک دارد به همین علت توصیه می‌شود که کنگر همراه با ماست مصرف شود.
كساني كه به زكام يا سرماخوردگي مبتلا شده‌اند، بايد از مصرف آن خودداري كنند.
كنگر نفخ آور است و مصلح آن ادويه گرم، روغن يا سركه مي‌باشد.

دانستنیهای بیشتر در مورد کنگر

نام علمي کنگر CYNARA SCOLYMUS است. اين گياه اولين بار در اتيوپي کشت شد و بعد در نقاط مختلف دنيا گسترش پيدا کرده است. محل اصلي رويش اين سبزي مديترانه، جزاير قناري و آمريکاي جنوبي است. در يونان و مصر باستان، اين گياه به دليل نقش کمکي در هضم مواد غذايي مورد توجه قرار گرفت.
در قرن ۱۶ ميلادي در اروپا، کنگر يکي از سبزيجات معروفي بود که توسط اشراف مصرف مي شد. در طب سنتي اروپا، برگ هاي کنگر به عنوان ماده افزايش دهنده ادرار (ديورتيک) و محرک کليه ها، محرک ترشح صفرا از کبد و انقباض کيسه صفرا مورد استفاده قرار مي گرفت.
کنگر اغلب در ایران در مناطق مرطوب گرمایی رشد می کند. لازم به ذکر است این گیاه به وفور در استان ایلام یافت می شود.
کنگر معمولی گیاهی است خودرو با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس. زمان به گل نشستن اين گياه از بهار تا نيمه تابستان است که به عواملي چون شرايط اقليمي و گرماي هوا وابسته است. این گیاه دارای طبیعتی گرم و خشک بوده و به همین علت بهتر است با ماست مصرف شود.
رنگ گیاه کنگر، سبز کم رنگ است که به سفیدی می زند. برگ های آن، نسبتا ضخیم و آبدار است. موقع خرید هم دقت کنید که ساقه های جوان و تازه آن را انتخاب کرده، و از خریدن کنگرهایی که تغییر رنگ داده اند یا ساقه های محکم و سفید ندارند خودداری کنید.
کنگر را هم به صورت خام و هم پخته می توان مصرف کرد. از تمام قسمت‌هاي گياه كنگر یعنی گل، برگ، ساقه و ريشه استفاده مي‌شود. غذاهاي متنوعي از آن تهيه و در تهيه ترشي هم از كنگر استفاده مي‌شود. از این گیاه پرخاصیت می توانید در خورش، سالاد و سوپ استفاده کنید.
باتوجه به اینكه برگ‌های آن تیغ‌های ریز و تیزی دارند، هنگام پاك‌ كردن مراقب دستان خود باشید. پس بهتر است از دستكش استفاده كنید.
بهتر است در موقع طبخ کنگر آن را زیاد سرخ نکنید.
کنگر به عنوان يك سبزي در فلسطين و ساير كشورهاي عربي هم مورد استفاده مي‌گيرد.
از شيرابه آن در صنايع آدامس سازي استفاده مي‌شود.
دانه های کنگر بعد از برشته شدن، به عنوان چاي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
یکی دیگر از استفاده‌های مهم کنگر در تولید پنیر است. زیرا این سبزی با آنزیم‌هایی که دارد می‌تواند با غلظت یک بر ۱۵۰ هزار شیر را لخته و پنیر تولید کند.
دانه کنگر نیز حاوی روغنی است که از آن در تهیه صابون، شامپو و پولیش‌ها استفاده می‌کنند.